༄༅།།ཙུང་ལི་ལི་ཁེ་ཆང་གིས་གནང་བའི་སྲིད་གཞུང་གི་ལས་དོན་སྙན་སྒྲོན། (གནད་བསྡུས)

         ལོ་ལྔའི་རིང་གསར་གཏོད་ཀྱིས་སྣེ་ཁྲིད་འཕེལ་རྒྱས་མཐའ་འཁྱོངས་བྱས་པས་སྤྱིའི་གསར་སྐྲུན་ནུས་པ་དང་ལས་ཕྱོད་ཆེ་རུ་མངོན་གསལ་ཕྱིན་པ།
        ཟླ་3ཚེས་5ཉིན། རྒྱལ་སྲིད་སྤྱི་ཁྱབ་ཁང་གི་ཙུང་ལི་ལི་ཁེ་ཆང་གིས་སྲིད་གཞུང་གི་ལས་དོན་སྙན་སྒྲོན་གནང་སྐབས་གསུངས་དོན། ལོ་ལྔའི་རིང་ང་ཚོས་གསར་གཏོད་ཀྱིས་སྣེ་ཁྲིད་འཕེལ་རྒྱས་མཐའ་འཁྱོངས་བྱས་པ་དང་། སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་གསར་སྐྲུན་བྱེད་ནུས་སྐུལ་སློང་གང་ཐུབ་བྱས་པས། སྤྱི་ཡོངས་ཀྱི་གསར་གཏོད་ནུས་པ་དང་ལས་ཕྱོད་མངོན་གསལ་ཆེ་རུ་ཕྱིན་ཡོད།
         གསར་གཏོད་སྐུལ་སྤེལ་གྱི་འཕེལ་རྒྱས་འཐབ་ཇུས་དོན་འཁྱོལ་བྱས་ནས་གསར་གཏོད་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་བཟང་པོར་བསྒྱུར་པས། བྱེད་པོ་མང་པོས་མཉམ་རོགས་དང་། ཕྱོགས་གང་ཅིར་སྐུལ་སྤེལ་གྱི་གསར་གཏོད་བྱེད་ཚུལ་ཆགས་ཡོད། ཚན་ཞིབ་སྒྲིག་གཞི་དང་མཐོ་རིམ་སློབ་གྲྭའི་ཚན་ཞིབ་ཀྱི་རང་བདག་དབང་ཆ་ཆེ་རུ་བཏང་བ་དང་། ཚན་ཞིབ་ཀྱི་རྣམ་གྲངས་དང་འགྲོ་གྲོན་དོ་དམ་ལེགས་བཅོས་བྱས་ཤིང་། ཚན་རྩལ་གྲུབ་འབྲས་ཀྱི་ཁེ་དབང་ལ་དོ་དམ་དང་སྒྱུར་བཅོས་གཏིང་ཟབ་ཏུ་བཏང་ཡོད། པེ་ཅིང་དང་། ཧྲང་ཧའེ་ཡིས་ཚན་རྩལ་གསར་གཏོད་ལྟེ་གནས་བསྐྲུན་རྒྱུར་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱས་པ་དང་། རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་རང་བདག་གསར་གཏོད་དཔེ་སྟོན་ཁུལ་གསར་14བཙུགས་ནས། ས་ཁོངས་ཀྱི་གསར་གཏོད་རྩེར་སོན་ཁུལ་ཁག་གཅིག་ཆགས་པར་སྣེ་ཁྲིད་བྱས་ཡོད། ཁེ་ལས་བྱེད་པོར་བྱས་ཏེ་ལག་རྩལ་གསར་གཏོད་བྱེད་ཤུགས་ཆེ་རུ་གཏོང་བའི་མ་ལག་བསྐྲུན་པས། རྒྱལ་སྤྱིའི་ཐོག་འགྲན་ནུས་ལྡན་པའི་གསར་གཏོད་ཅན་གྱི་ཁེ་ལས་དང་ཞིབ་འཇུག་གསར་སྤེལ་སྒྲིག་གཞི་དཔེ་གསར་ཁག་གཅིག་ཐོན་ཡོད། དམངས་ཀྱིས་བྱ་གཞག་སྐྲུན་པ་དང་། ཀུན་གྱིས་གསར་གཏོད་ཁྱབ་སྤེལ་གཏིང་ཟབ་དང་། ཀུན་ཕན་རང་བཞིན་གྱི་རོགས་སྐྱོར་སྲིད་ཇུས་དོན་འཁྱོལ། སྒོང་རུམ་ལྟ་བུའི་མ་ལག་འཐུས་ཚང་དུ་གཏོང་བ་བཅས་བྱས་ཡོད། ཚོང་རའི་བྱེད་པོའི་རིགས་སྣ་ཚོགས་ཁྲི་9800ལྷག་ཙམ་སླེབས་ཏེ་ལོ་ལྔའི་རིང་70%ཡན་འཕར་ཡོད། རྒྱལ་ནང་གི་ཕན་འབྲས་ལྡན་པའི་གསར་སྤེལ་ཆེད་ཁེ་མངའ་ཚད་ལྡབ་གཉིས་མང་དུ་ཕྱིན་པ་དང་། ལག་རྩལ་ཉོ་ཚོང་བྱེད་འབོར་ལྡབ་གཅིག་འཕར་ཡོད། རང་རྒྱལ་གྱི་ཚན་རྩལ་གསར་གཏོད་རྗེས་སུ་སྙེག་པ་གཙོ་བོར་བྱེད་པ་ནས་ཁྱབ་ཁོངས་མང་པོར་འདྲ་མཚུངས་དང་སྣེ་འདྲེན་བྱེད་པར་གྱུར་ཏེ། གོ་ལ་ཧྲིལ་པོས་དོ་སྣང་བྱེད་པའི་གསར་གཏོད་དང་ལས་ལམ་གསར་འབྱེད་ཀྱི་གནས་བཟང་དུ་གྱུར་ཡོད།
        ལོ་ལྔའི་རིང་ས་ཁོངས་མཐུན་སྦྱོར་ངང་འཕེལ་རྒྱས་དང་གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་རྡལ་ཅན་གསར་པའི་འཐབ་ཇུས་ལག་བསྟར་བྱས་པས་འཕར་སྣེ་དང་འཕར་རྒྱུད་གསར་པ་མགྱོགས་པོར་འཚར་ལོངས་བྱུང་བ། 
        ཟླ་3ཚེས་5ཉིན། རྒྱལ་སྲིད་སྤྱི་ཁྱབ་ཁང་གི་ཙུང་ལི་ལི་ཁེ་ཆང་གིས་སྲིད་གཞུང་གི་ལས་དོན་སྙན་སྒྲོན་གནང་སྐབས་གསུངས་དོན། ལོ་ལྔའི་རིང་ས་ཁོངས་མཐུན་སྦྱོར་ངང་འཕེལ་རྒྱས་གཏོང་བ་དང་གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་རྡལ་ཅན་གསར་པའི་འཐབ་ཇུས་ལག་བསྟར་མཐའ་འཁྱོངས་བྱས་ནས་དོ་མཉམ་འཕེལ་རྒྱས་ཡོང་བའི་སྐུལ་འདེད་གང་ཐུབ་བཏང་བས་འཕར་སྣེ་དང་འཕར་རྒྱུད་གསར་པ་མགྱོགས་པོར་འཚར་ལོངས་བྱུང་ཡོད།
        པེ་ཅིང་ཐེན་ཅིན་ཧོ་པེ་གསུམ་མཐུན་སྦྱོར་ངང་འཕེལ་རྒྱས་དང་འབྲི་ཆུའི་དཔལ་འབྱོར་རྒྱུད་འཕེལ་རྒྱས་གཏོང་བར་སྐུལ་སྤེལ་ཧུར་ཐག་བཏང་སྟེ། འབྲེལ་ཡོད་ཀྱི་འཆར་གཞི་བཟོས་ནས་ལག་བསྟར་བྱས་པ་དང་། ལས་གཞི་འགངས་ཆེན་ཁག་གཅིག་འཛུགས་སྐྲུན་བྱས་ཡོད། ནུབ་རྒྱུད་གསར་སྤེལ་དང་། བྱང་ཤར་དར་སྤེལ། དབུས་རྒྱུད་འབུར་ཐོན། ཤར་རྒྱུད་སྔོན་ལ་འཕེལ་རྒྱས་ཡོང་བར་བྱེད་པའི་སྒྱུར་བཅོས་གསར་གཏོད་ཀྱི་བྱེད་ཐབས་རབ་དང་རིམ་པ་བཏོན་ཡོད། གསར་བརྗེའི་གནས་རྙིང་དང་། མི་རིགས་ས་ཁུལ། མཐའ་མཚམས་ས་ཁུལ། དབུལ་ཕོངས་ས་ཁུལ་བཅས་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱེད་ཤུགས་ཆེ་རུ་བཏང་བ་དང་། བོད་ལྗོངས་ཤིན་ཅང་མཚོ་སྔོན་གསུམ་ལ་རོགས་སྐྱོར་ལས་དོན་སྒྲུབ་ཤུགས་ཆེ་རུ་བཏང་ཡོད། རྒྱ་མཚོ་སྲུང་སྐྱོང་དང་གསར་སྤེལ་ལ་སྐུལ་སྤེལ་གོ་རིམ་ལྡན་པར་བྱས་ཡོད། གྲོང་ཁྱེར་ཁྱུ་ཚོགས་གཙོ་བོའི་འཆར་འགོད་ལག་བསྟར་བྱས་པ་དང་། གྲོང་ཁྱེར་ཆེ་འབྲིང་ཆུང་གསུམ་དང་གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་རྡལ་ཆུང་རིགས་མཐུན་སྦྱོར་ངང་འཕེལ་རྒྱས་ཡོང་བར་བྱས་ཡོད། གྲོང་ཁྱེར་མང་ཆེ་བས་གཞིས་ཆགས་ཀྱི་ཚོད་འཛིན་ལྷུག་ཏུ་བཏང་བ་དང་། གནས་ཆགས་འཛིན་ཡིག་ལམ་ལུགས་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་ལག་བསྟར་བྱས་ཤིང་། གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་རྡལ་གྱི་མ་མཐའི་སྤྱི་པའི་ཞབས་ཞུ་རྒྱུན་སྡོད་མི་འབོར་ལ་ཁྱབ་པར་བྱས་ཡོད། གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་གསེབ་ཀྱི་ས་ཁོངས་འཕེལ་རྒྱས་མཐུན་སྦྱོར་རང་བཞིན་མངོན་གསལ་ཆེ་རུ་ཕྱིན་ཡོད།
       ལོ་ལྔའི་རིང་མི་དང་རང་བྱུང་ཁམས་ཞི་མཐུན་ངང་འཕེལ་རྒྱས་མཐའ་འཁྱོངས་བྱས་པས་སྐྱེ་ཁམས་དཔལ་ཡོན་འཛུགས་སྐྱོང་ལ་ཕན་འབྲས་མངོན་གསལ་དོད་པོ་ཐོན་པ།
       ཟླ་3ཚེས་5ཉིན། རྒྱལ་སྲིད་སྤྱི་ཁྱབ་ཁང་གི་ཙུང་ལི་ལི་ཁེ་ཆང་གིས་སྲིད་གཞུང་གི་ལས་དོན་སྙན་སྒྲོན་གནང་སྐབས་གསུངས་དོན། ལོ་ལྔ་ཡི་རིང་མི་དང་རང་བྱུང་ཁམས་ཞི་མཐུན་ངང་འཕེལ་རྒྱས་ཡོང་བ་མཐའ་འཁྱོངས་དང་། ཁོར་ཡུག་སྦགས་བཙོག་བཅོས་སྐྱོང་གང་ཐུབ་བྱས་པས། སྐྱེ་ཁམས་དཔལ་ཡོན་འཛུགས་སྐྱོང་ལ་ཕན་འབྲས་མངོན་གསལ་དོད་པོ་ཐོབ་ཡོད།
       རི་སྔོན་ཆུ་དྭངས་ནི་གསེར་རི་དངུལ་རི་ཡིན་པའི་འདུ་ཤེས་བཅངས་ནས། ཆོད་སེམས་དང་སྟོབས་ཤུགས་སྔར་མེད་ལ་བརྟེན་ནས་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོང་བྱེད་ཤུགས་ཆེ་རུ་བཏང་ཡོད། རླུང་ཁམས་ཆེན་མོའི་སྦགས་བཙོག་བཅོས་སྐྱོང་ཤུགས་ཆེན་བྱས་ཤིང་། གཙོ་གནད་ས་ཁུལ་གྱི་ཕྲ་རྡུལ་(PM2.5)གར་ཚད་ཆ་སྙོམས་30%ཡན་ཆག་ཡོད། རྡོ་སོལ་སིལ་མ་བཅོས་སྐྱོང་བྱེད་ཤུགས་ཆེ་རུ་གཏོང་བ་དང་། ལས་རིགས་གཙོ་གནད་ཀྱི་ནུས་བསྲི་སྙིགས་འཕྲིར་སྐུལ་སྤེལ་བཏང་བས། རྡོ་སོལ་གློག་ཁང་འཕྲུལ་འཁོར་ཚན་པ་71%གི་སྦགས་བཙོག་འབུད་ཚད་ཉུང་ཤོས་མངོན་འགྱུར་བྱུང་ཡོད། ནུས་ཁུངས་ཀྱི་གྲུབ་ཚུལ་ལེགས་སྒྱུར་བྱས་པ་དང་། རྡོ་སོལ་འཛད་སྤྱོད་ཀྱི་བསྡུར་ཚད་བརྒྱ་ཆའི་གཞི་གྲངས་8.1ཆག་ཅིང་། ནུས་ཁུངས་གཙང་མའི་འཛད་སྤྱོད་ཀྱི་བསྡུར་ཚད་བརྒྱ་ཆའི་གཞི་གྲངས་6.3འཕར་ཡོད། འབར་སྣུམ་གྱི་རྒྱུ་སྤུས་དག་ཏུ་བཏང་བ་དང་། རྟགས་སེར་རླངས་འཁོར་དང་རླངས་འཁོར་རྙིང་པ་ཁྲི་2000ལྷག་ཙམ་དོར་ཡོད། གཙང་པོ་བཞུར་རྒྱུད་དང་མཚོ་རྒྱུད་གཙོ་བོའི་ཆུའི་སྦགས་བཙོག་འགོག་བཅོས་བྱེད་ཤུགས་ཆེ་རུ་བཏང་ཞིང་། རྫས་ལུད་དང་ཞིང་སྨན་བེད་སྤྱོད་བྱེད་ཚད་འཕར་སྣོན་མེད་པ་མངོན་འགྱུར་བྱུང་ཡོད། སྐྱེ་ཁམས་འགངས་ཆེན་སྲུང་སྐྱོང་དང་ཉམས་གསོའི་ལས་གཞིར་སྐུལ་སྤེལ་བཏང་བ་དང་། ཞིང་དོར་ནགས་སྤེལ་རྩྭ་འདེབས་དང་འདམ་ར་བསྐྱར་གསོ་དང་རྒྱ་བསྐྱེད་པ། ཐང་རྒོད་ཅན་དང་། བྱེ་རྡོ་ཅན། ས་ཆུ་ཤོར་ཚུལ་བཅས་ཕྱོགས་བསྡུས་ཀྱིས་བཅོས་སྐྱོང་བྱེད་ཤུགས་ཆེ་རུ་བཏང་ཡོད། ཀྲུང་དབྱང་གི་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོང་ལྟ་ཞིབ་བྱས་ཏེ། ཁྲིམས་འགལ་གྱི་གྱོད་དོན་ཞིབ་བཤེར་ཐག་གཅོད་ནན་པོར་བྱས་ཡོད། 《ཕ་རི་སིའི་གྲོས་མཐུན་》ལ་མིང་རྟགས་བཀོད་ནས་གོ་ཆོད་པར་སྐུལ་འདེད་དགེ་མཚན་ལྡན་པར་བྱས་ཤིང་། རང་རྒྱལ་གྱིས་གོ་ལ་ཧྲིལ་པོའི་གནམ་གཤིས་འགྱུར་ལྡོག་ལ་ཁ་གཏད་འཇལ་བའི་ཁྲོད་ནུས་པ་གལ་ཆེན་བཏོན་ཡོད།
       ལོ་ལྔའི་རིང་ཁྲིམས་ལྟར་སྲིད་གཞུང་གི་འགན་ནུས་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་ལག་བསྟར་མཐའ་འཁྱོངས་བྱས་ནས་སྤྱི་ཚོགས་བཅོས་སྐྱོང་ལ་ཤུགས་སྣོན་དང་གསར་གཏོད་གང་ཐུབ་བྱས་པ།
        ཟླ་3ཚེས་5ཉིན། རྒྱལ་སྲིད་སྤྱི་ཁྱབ་ཁང་གི་ཙུང་ལི་ལི་ཁེ་ཆང་གིས་སྲིད་གཞུང་གི་ལས་དོན་སྙན་སྒྲོན་གནང་སྐབས་གསུངས་དོན། ལོ་ལྔའི་རིང་ང་ཚོས་ཁྲིམས་མཐུན་ལྟར་སྲིད་གཞུང་གི་འགན་ནུས་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་ལག་བསྟར་མཐའ་འཁྱོངས་བྱས་ནས་སྤྱི་ཚོགས་བཅོས་སྐྱོང་བྱེད་ཤུགས་ཆེ་རུ་བཏང་བ་དང་གསར་གཏོད་གང་ཐུབ་བྱས་པས་སྤྱི་ཚོགས་ཞི་མཐུན་དང་བརྟན་ལྷིང་རྒྱུན་མཐུད་བྱུང་ཡོད།
        རྒྱལ་ཡོངས་མི་དམངས་འཐུས་ཚོགས་རྒྱུན་ལས་ཨུ་ལྷན་ལ་བཅའ་ཁྲིམས་95གཏན་འབེབས་དག་བཅོས་གནང་བྱར་ཕུལ་བ་དང་། སྲིད་འཛིན་ཁྲིམས་སྲོལ་195གཏན་འབེབས་དག་བཅོས་བྱས་ཤིང་། སྡེ་ཚན་གྱི་སྒྲིག་ཡིག་འབོར་ཆེན་ཞིག་བཟོ་བཅོས་བརྒྱབ་པའམ་ཡང་ན་མེད་པར་བཟོས་ཡོད། ཞིང་ཆེན་དང་གྲོང་ཁྱེར་དང་རྫོང་སྲིད་གཞུང་སྡེ་ཚན་གྱིས་དབང་འགན་གསལ་ཐོ་གཏན་འབེབས་དང་ཁྱབ་བསྒྲགས་བྱས་ཡོད། རྒྱལ་སྲིད་སྤྱི་ཁབ་ཁང་གི་ལྟ་སྐུལ་ཞིབ་བཤེར་ཆེན་མོ་དང་ཆེད་དོན་ལྟ་སྐུལ་ཞིབ་བཤེར་བྱས་ནས། བྱས་རྗེས་ཧུར་ཐག་འཇོག་པ་དང་ཕན་འབྲས་འབུར་དུ་ཐོན་པར་གཟེངས་བསྟོད་དང་སྲིད་ཇུས་ཐོག་ནས་སྐུལ་ལྕག་བཏང་ཞིང་། ལས་ཀ་ཡག་པོ་མི་བྱེད་མཁན་ལ་འགན་འཁྲི་རྩད་གཅོད་ནན་པོར་བྱས་ཡོད། གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་གསེབ་ཀྱི་གཞི་རིམ་བཅོས་སྐྱོང་གསར་གཏོད་བྱས་ཡོད། ཡིག་བསྐུར་ངོ་བཅར་གྱི་ལས་དོན་ལམ་ལུགས་འཐུས་སྒོ་ཚང་དུ་བཏང་ཞིང་། བཅའ་ཁྲིམས་ཀྱི་རོགས་སྐྱོར་བྱེད་ཁོངས་ཆེ་རུ་བཏང་ཡོད། བདེ་འཇགས་ཐོན་སྐྱེད་ཁྱབ་ཁོངས་ཀྱི་སྒྱུར་བཅོས་དང་འཕེལ་རྒྱས་ལ་ཡར་སྐུལ་བྱས་པས། བྱུར་ཉེས་བསྡོམས་འབོར་དང་བྱུར་ཉེས་ཚབས་ཆེན་དང་ཆེས་ཆེ་རིགས་ཀྱི་གྲངས་འབོར་བསྟུད་མར་ཆག་ཡོད། བཟའ་བཅའ་དང་སྨན་རྫས་ལ་ལྟ་སྐུལ་དོ་དམ་སྒྱུར་བཅོས་འཐུས་ཚང་བྱས་ནས། ཉེན་ཁ་འབྱུང་རིམ་ཧྲིལ་པོར་ལྟ་སྡོམ་བྱེད་ཤུགས་ཆེ་རུ་བཏང་ཡོད། ས་ཡོམ་དང་། ཆུ་ལོག་གི་གོད་ཆག་དམིགས་བསལ་ཆེན་པོ་སོགས་གནོད་འགོག་གནོད་སེལ་དང་གེགས་སེལ་བཅས་ཀྱི་ལས་དོན་ལ་ཤུགས་སྣོན་བརྒྱབ་སྟེ། རིམ་དབྱེ་འགན་འཁུར་དང་ཕན་ཚུན་ལས་རེས་ཀྱི་བབ་བསྟུན་ལམ་སྲོལ་འཐུས་ཚང་དུ་བཏང་བས། གནོད་འཚེའི་གྱོང་གུན་ཆེས་ཆེར་ཆག་པར་བྱས་ཡོད། རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་བདེ་འཇགས་ལ་ཤུགས་སྣོན་བརྒྱབ་ཡོད། སྤྱི་ཚོགས་བདེ་སྐྱོང་གི་སྔོན་འགོག་ཚོད་འཛིན་མ་ལག་འཐུས་ཚང་དུ་བཏང་བ་དང་། ཁྲིམས་འགལ་ཉེས་གསོག་སྣ་ཚོགས་ལ་ཁྲིམས་མཐུན་ལྟར་རྡུང་རྡེག་བཏང་ནས། སྤྱི་པའི་བདེ་འཇགས་སྟོབས་དང་ལྡན་པར་སྲུང་སྐྱོང་བྱས་ཡོད།
        ལོ་ལྔའི་རིང་མི་དམངས་ལྟེ་བར་འཛིན་པའི་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་བསམ་བློ་མཐའ་འཁྱོངས་བྱས་པས་མི་དམངས་མང་ཚོགས་ཀྱི་ཐོབ་སྣང་མུ་མཐུད་ཆེ་རུ་སོང་བ།
        ཟླ་3ཚེས་5ཉིན། རྒྱལ་སྲིད་སྤྱི་ཁྱབ་ཁང་གི་ཙུང་ལི་ལི་ཁེ་ཆང་གིས་སྲིད་གཞུང་གི་ལས་དོན་སྙན་སྒྲོན་གནང་སྐབས་གསུངས་དོན། ལོ་ལྔའི་རིང་ང་ཚོས་མི་དམངས་ལྟེ་བར་འཛིན་པའི་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་བསམ་བློ་མཐའ་འཁྱོངས་བྱས་ནས་དམངས་འཚོ་འགན་སྲུང་དང་ལེགས་བཅོས་གང་ཐུབ་བྱས་པས་མི་དམངས་མང་ཚོགས་ཀྱི་ཐོབ་སྣང་མུ་མཐུད་ཆེ་རུ་སོང་ཡོད།
       ནོར་ཤུགས་དཀའ་ངལ་ཆེ་བའི་གནས་ཚུལ་འོག དམངས་འཚོའི་གཏོང་སྒོ་རྒྱུན་མ་ཆད་པར་མང་དུ་བཏང་ཡོད། གནད་འཕིགས་དབུལ་སྐྱོར་དང་གནད་འཕིགས་དབུལ་སྒྲོལ་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་སྐུལ་སྤེལ་བྱས་ཤིང་། ཀྲུང་དབྱང་གིས་གཅིག་གྱུར་འཆར་འགོད་དང་། ཞིང་ཆེན་གྱིས་སྤྱི་འགན་འཁུར་བ། གྲོང་ཁྱེར་དང་རྫོང་གིས་དོན་འཁྱོལ་དམ་འཛིན་བྱེད་པའི་ལས་ཀའི་ལམ་སྲོལ་འཐུས་སྒོ་ཚང་དུ་བཏང་ཡོད། ཀྲུང་དབྱང་ནོར་སྲིད་ཀྱིས་ལོ་ལྔའི་རིང་ཆེད་དོན་དབུལ་སྐྱོར་མ་དངུལ་སྒོར་དུང་ཕྱུར་2800ལྷག་ཙམ་བཏང་ཡོད།
       དགེ་མཚན་ལྡན་པའི་ལས་ཞུགས་སྲིད་ཇུས་ལག་བསྟར་བྱས་པས་ཁྱུ་ཚོགས་གཙོ་གནད་ཀྱི་ལས་ཞུགས་ལ་འགན་སྲུང་ལེགས་ཙམ་ཐུབ་ཡོད། སློབ་གསོ་སྔོན་ལ་འཕེལ་རྒྱས་གཏོང་བ་མཐའ་འཁྱོངས་བྱས་པ་དང་། ནོར་སྲིད་རང་བཞིན་གྱི་སློབ་གསོའི་གྲོན་དངུལ་གྱིས་རྒྱལ་ནང་གི་ཐོན་སྐྱེད་རིན་ཐང་བསྡོམས་འབོར་གྱི་བསྡུར་ཚད་བསྟུད་མར་4%ལས་བརྒལ་ཡོད། གྲོང་གསེབ་ཀྱི་འོས་འགན་སློབ་གསོ་ཞན་སའི་སློབ་གྲྭའི་སློབ་གཉེར་ཆ་རྐྱེན་ལེགས་བཅོས་བྱས་ཏེ་གྲོང་ཚོའི་དགེ་རྒན་གྱི་ཐོབ་ཐང་ལེགས་སུ་བཏང་བ་དང་། འཚོ་བཅུད་ལེགས་བཅོས་འཆར་གཞིས་གྲོང་གསེབ་ཀྱི་སློབ་མ་ཁྲི་3600ལྷག་ཙམ་ལ་ཕན་ཡོད། འཛམ་གླིང་གི་སློབ་ཆེན་རྩེ་གྲ་དང་རིག་ཚན་རྩེ་གྲ་འཛུགས་སྐྱོང་བྱེད་འགོ་བརྩམས་ཡོད། གཙོ་གནད་སློབ་ཆེན་གྱིས་གྲོང་གསེབ་དང་དབུལ་ཕོངས་ས་ཁུལ་གྱི་སློབ་མ་ཆེད་མངགས་བསྡུ་བའི་མི་གྲངས་ཁྲི་1ནས་ཁྲི་10བར་འཕར་སྣོན་བྱས་ཡོད། སློབ་གྲྭ་ཁག་གི་ཁྱིམ་ཚང་དཀའ་ངལ་ཡོད་པའི་སློབ་མར་རོགས་དངུལ་སྤྲོད་ཤུགས་ཆེ་རུ་བཏང་བས་མི་ཐེངས་དུང་ཕྱུར་4.3ལ་ཕན་ཡོད། ངལ་རྩོལ་ལོ་ཚད་མི་འབོར་གྱིས་སློབ་གསོ་མྱོང་བའི་ལོ་ཚད་ཆ་སྙོམས་ལོ་10.5དུ་འཕར་ཡོད། གྲོང་མིའི་མ་མཐའི་སྨན་བཅོས་འགན་བཅོལ་མི་རེར་ནོར་སྲིད་རོགས་དངུལ་ཀྱི་ཚད་གཞི་ཆ་སྙོམས་སྒོར་240ནས་450བར་སྤར་ཡོད་ཅིང་། ནད་གཞི་ཆེ་རིགས་འགན་བཅོལ་ལམ་ལུགས་གཞི་རྩའི་ཆ་ནས་བཙུགས་པ་དང་མི་ཐེངས་ཁྲི་1700ལྷག་ཙམ་ལ་ཕན་ཡོད། གཞན་སར་སྨན་པ་བསྟེན་པ་དང་སྨན་ཁང་དུ་བསྡད་པའི་འགྲོ་གྲོན་ཐད་ཀར་རྩིས་རྒྱག་མངོན་འགྱུར་བྱུང་བ་དང་། རིམ་དབྱེ་ནད་བརྟག་སྨན་བཅོས་དང་སྨན་བཅོས་མཉམ་འབྲེལ་སྒྲིག་གཞི་འཛུགས་སྐྲུན་སྐུལ་སྤེལ་ཇེ་མགྱོགས་སུ་བཏང་ཡོད། ལས་འཁྱུར་ངལ་གསོ་བྱས་པའི་མི་སྣའི་མ་མཐའི་རྒན་གསོའི་འཚོ་དངུལ་བསྟུད་མར་ཚུལ་མཐུན་ཐོག་མཐོ་རུ་བཏང་ཡོད། མ་མཐའི་འགན་སྲུང་དང་གཟིགས་སྐྱོང་སོགས་པའི་ཚད་གཞི་མཐོ་རུ་བཏང་བ་དང་། སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་རོགས་སྐྱོབ་ལམ་ལུགས་ལེགས་བཅོས་བྱས་པས་མ་མཐའི་འགན་སྲུང་མི་སྣ་དང་དཀའ་ངལ་ཧ་ཅང་ཆེ་བའི་མང་ཚོགས་ཁྲི་6000ལ་ཉེ་བའི་གཞི་རྩའི་འཚོ་བ་འགན་སྲུང་ཐུབ་ཡོད། དཀའ་ངལ་ཆེ་བ་དང་དབང་པོ་སྐྱོན་ཅན་ཚབས་ཆེར“ཁ་གསབ་རིགས་གཉིས”ཀྱི་ལམ་ལུགས་བཙུགས་པས། མི་ཁྲི་2100ལྷག་ཙམ་ལ་ཕན་ཡོད། ཕྲུ་གུ་གཉིས་ཀྱི་སྲིད་ཇུས་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་ལག་ལེན་དུ་བསྟར་ཡོད། རིག་གནས་བྱ་གཞག་འཕེལ་རྒྱས་མགྱོགས་སུ་བཏང་བས། རིག་གནས་ཐོན་རྫས་ལོ་རེར་ཆ་སྙོམས་13%ཡན་འཕར་ཡོད། དམངས་ཡོངས་ཀྱི་ལུས་སྦྱོང་རྒྱ་ཁྱབ་ཏུ་སྤེལ་བ་དང་ལུས་རྩལ་ཕོ་རྒོད་རྣམས་ཀྱིས་གྲུབ་འབྲས་བཟང་པོ་བླངས་ཡོད།
      ད་ལོའི་རང་རྒྱལ་འཕེལ་རྒྱས་གཏོང་བའི་སྔོན་དཔག་དམིགས་འབེན་གཙོ་བོ་གཏན་འཁེལ་བ།
       ཟླ་3ཚེས་5ཉིན། རྒྱལ་སྲིད་སྤྱི་ཁྱབ་ཁང་གི་ཙུང་ལི་ལི་ཁེ་ཆང་གིས་སྲིས་གཞུང་གི་ལས་དོན་སྙན་སྒྲོན་གནང་སྐབས་གསུངས་དོན། ད་ལོར་འཕེལ་རྒྱས་གཏོང་བའི་སྔོན་དཔག་དམིགས་འབེན་གཙོ་བོ་ནི་རྒྱལ་ནང་གི་ཐོན་སྐྱེད་རིན་ཐང་བསྡོམས་འབོར་6.5%ཡས་མས་འཕར་སྣོན་ཡོང་བར་བྱེད་རྒྱུ་དང་། གྲོང་མིའི་འཛད་སྤྱོད་རིན་གོང་འཕར་ཚད་3%ཡས་མས་སུ་ཚོད་འཛིན་བྱེད་རྒྱུ། གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་རྡལ་དུ་ལས་ཞུགས་མི་གྲངས་ཁྲི་1100ཡན་འཕར་བར་བྱེད་རྒྱུ། གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་རྡལ་དུ་བརྟག་དཔྱད་བྱས་ཏེ་ལས་ཀ་ཤོར་ཚད་5.5%ནང་ཚུན་ཚོད་འཛིན་བྱེད་རྒྱུ། གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་རྡལ་གྱི་ཐོ་བཀོད་ལས་ཀ་ཤོར་ཚད་4.5%ནང་ཚུན་ཚོད་འཛིན་བྱེད་རྒྱུ། གྲོང་མིའི་ཡོང་འབབ་འཕར་སྣོན་དང་དཔལ་འབྱོར་འཕར་སྣོན་གཞི་རྩའི་ཆ་ནས་གཅིག་མཚུངས་ཡོང་བར་བྱེད་རྒྱུ། ཕྱིར་གཏོང་ནང་འདྲེན་བརྟན་པོའི་ངང་ནས་ལེགས་པོར་འགྱུར་བ་དང་། རྒྱལ་སྤྱིའི་གཏོང་ཡོང་གཞི་རྩའི་ཆ་ནས་དོ་མཉམ་ཡོང་བར་བྱེད་རྒྱུ། རྩིས་གཞི་རེའི་རྒྱལ་ནང་ཐོན་སྐྱེད་རིན་ཐང་བསྡོམས་འབོར་གྱི་ནུས་གྲོན་3%ཡན་ཆག་པར་བྱེད་རྒྱུ་དང་། སྦགས་བཙོག་དངོས་རིགས་གཙོ་བོ་འབུད་གཏོང་བྱེད་ཚད་བསྟུད་མར་ཆག་པར་བྱེད་རྒྱུ། མཁོ་སྤྲོད་ཕྱོགས་ཀྱི་གྲུབ་ཚུལ་རང་བཞིན་སྒྱུར་བཅོས་ལ་ངོ་བོའི་རང་བཞིན་གྱི་འཕེལ་རྒྱས་ཡོང་བར་བྱེད་རྒྱུ། སྤྱི་ཁོག་བཀན་ཤིང་སྤྱོད་ཚད་གཞི་རྩའི་ཆ་ནས་བརྟན་པོ་ཡོང་བར་བྱེད་རྒྱུ་དང་། ཉམས་ཉེན་སྣ་ཚོགས་འགོག་ཟོན་གོ་རིམ་ལྡན་ཞིང་ཕན་འབྲས་ཐོན་པར་བྱེད་རྒྱུ།
      ལི་ཁེ་ཆང་གིས་གསུངས་དོན། གོང་གསལ་གྱི་སྔོན་དཔག་དམིགས་འབེན་གཙོ་བོ་ནི། ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་འབྱོར་འབྲིང་སྤྱི་ཚོགས་སྐྲུན་ཐུབ་པའི་རྒྱལ་ཁ་ཕུ་ཐག་ཆོད་པར་ལེན་པའི་དགོས་མཁོར་དམིགས་པས། རང་རྒྱལ་གྱི་དཔལ་འབྱོར་འཕར་སྣོན་མགྱོགས་པོ་བྱུང་བའི་དུས་རིམ་ནས་སྤུས་ཀ་ལེགས་པའི་དུས་རིམ་དུ་སྒྱུར་བའི་དོན་དངོས་དང་འཚམ་པ་ཡིན། དཔལ་འབྱོར་གྱི་གཞི་རྩའི་ངོས་དང་ལས་ཞུཌ་འགུགས་ནུས་ལ་བལྟས་ཚེ། 6.5%ཡས་མས་འཕར་ཚད་ཀྱིས་ལས་ཞུགས་མང་ཙམ་མངོན་འགྱུར་བྱེད་ཐུབ་རྒྱུ་རེད། གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་རྡལ་གྱི་ལས་ཀ་ཤོར་ཚད་བརྟག་དཔྱད་བྱ་རྒྱུར་ཞིང་པ་ལས་མི་སོགས་གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་རྡལ་གྱི་རྒྱུན་སྡོད་མི་འབོར་ཚུད་ཡོད། ད་ལོ་ཐོག་མར་དམིགས་ཚད་འདི་སྔོན་དཔག་དམིཌ་འབེན་དུ་བཟུང་སྟེ། ལས་ཞུགས་གནས་ཚུལ་སྔར་བས་ཆ་ཚང་མཚོན་པ་དང་། འཕེལ་རྒྱས་ལོངས་སུ་སྤྱོད་པའི་བླང་བྱ་སྔར་ལས་གང་ལེགས་མཚོན་པར་བྱེད་རྒྱུ།