རྒྱལ་སྲིད་སྤྱི་ཁྱབ་ཁང་གི་ཙུང་ལི། ལི་ཁེ་ཆང་།
གཅིག འདས་པའི་ལོ་ལྔའི་ལས་ཀར་ཕྱིར་དྲན་བྱས་པ།
འཐུས་མི་རྣམ་པ།
ད་ལྟ་ངས་རྒྱལ་སྲིད་སྤྱི་ཁྱབ་ཁང་གི་ཚབ་ཞུས་ཏེ་ཚོགས་ཆེན་ལ་འདས་པའི་ལོ་ལྔའི་རིང་གི་སྲིད་གཞུང་གི་ལས་དོན་སྙན་སེང་ཞུ་རྒྱུ་དང་། ད་ལོའི་ལས་ཀར་གྲོས་འགོ་འདོན་རྒྱུ་ཡིན་པས། གྲོས་ཞིབ་གནང་རོགས་ཞུ་རྒྱུ་མ་ཟད། རྒྱལ་ཡོངས་སྲིད་གྲོས་ཀྱི་ཨུ་ཡོན་རྣམ་པས་ཀྱང་དགོངས་འཆར་གནང་རོགས་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན།
རྒྱལ་ཡོངས་མི་དམངས་འཐུས་མིའི་ཚོགས་ཆེན་སྐབས་བཅུ་གཉིས་པའི་གྲོས་ཚོགས་ཐེངས་དང་པོ་འཚོགས་པ་ནས་བཟུང་གི་ལོ་ལྔ་ནི་རང་རྒྱལ་འཕེལ་རྒྱས་བྱུང་རིམ་ཁྲོད་དུ་སྤྱིར་བཏང་གཏན་ནས་མིན་པའི་ལོ་ལྔ་རེད། རྒྱལ་ཕྱི་རྒྱལ་ནང་གི་གནས་བབ་རྙོག་འཛིང་ཤིན་ཏུ་ཆེ་བའི་མདུན་དུ། བློ་མཐུན་ཞི་ཅིན་ཕིང་གིས་སྲོག་ཤིང་གནང་བའི་ཏང་ཀྲུང་དབྱང་གིས་རྒྱལ་ཡོངས་མི་རིགས་ཁག་གི་མི་དམངས་ལ་མཐུན་སྒྲིལ་དང་སྣེ་ཁྲིད་གནང་ནས་ཞུན་བརྡར་མདུན་སྐྱོད་དང་། “ཕྱོགས་ལྔ་གཞི་གཅིག་”གི་སྤྱིའི་བཀོད་པ་གཅིག་གྱུར་ཐོག་སྐུལ་སྤེལ། “ཕྱོགས་ཡོངས་བཞི་”ཡི་འཐབ་ཇུས་བཀོད་པ་མཐུན་སྦྱོར་ངང་སྐུལ་འདེད་བཅས་བྱས་ཏེ། སྒྱུར་བཅོས་སྒོ་འབྱེད་དང་སྤྱི་ཚོགས་རིང་ལུགས་ཀྱི་དེང་རབས་ཅན་དུ་འགྱུར་བའི་འཛུགས་སྐྲུན་ལ་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་རྣམ་པ་གསར་པ་བཏོད་པ་རེད། ཏང་གི་ཚོགས་ཆེན་བཅུ་དགུ་པའི་ཐོག་ཞི་ཅིན་ཕིང་གི་དུས་རབས་གསར་པའི་ཀྲུང་གོའི་ཁྱད་ཆོས་ཀྱི་སྤྱི་ཚོགས་རིང་ལུགས་ཀྱི་དགོངས་པའི་ལོ་རྒྱུས་གོ་གནས་གཏན་འཁེལ་གནང་བ་དང་། ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་འབྱོར་འབྲིང་སྤྱི་ཚོགས་སྐྲུན་ཐུབ་པའི་རྒྱལ་ཁ་ཕུ་ཐག་ཆོད་པར་བླངས་ཏེ་དུས་རབས་གསར་པའི་ཀྲུང་གོའི་ཁྱད་ཆོས་ཀྱི་སྤྱི་ཚོགས་རིང་ལུགས་ཀྱི་རྒྱལ་ཁ་རླབས་པོ་ཆེ་བརྩོན་ལེན་བྱེད་པའི་བརྗིད་ཉམས་ཆེ་བའི་དམིགས་འབེན་དང་བྱ་སྤྱོད་ཀྱི་རྩ་འཛིན་གཏན་ལ་ཕབ་པས། འཕྲལ་མའི་དོན་སྙིང་དང་ཕུགས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་དོན་སྙིང་གལ་ཆེན་ལྡན་པ་རེད། ས་ཁུལ་ཁག་དང་སྡེ་ཚན་ཁག་གིས་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་འདུ་ཤེས་དང་། ཁྱོན་ཡོངས་ཀྱི་འདུ་ཤེས། སྲོག་ཤིང་གི་འདུ་ཤེས། དཔེ་ལྟོས་ཀྱི་འདུ་ཤེས་བཅས་རྒྱུན་མ་ཆད་པར་ཆེ་རུ་བཏང་བ་དང་། འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་བསམ་གཞི་གསར་པ་ལག་བསྟར་དང་དོན་འཁྱོལ་གཏིང་ཟབ་བྱས་པས། “ལོ་ལྔ་ཚན་བཅུ་གཉིས་པའི་”འཆར་འགོད་ལམ་ལྷོང་བྱུང་བ་དང་། “ལོ་ལྔ་ཚན་བཅུ་གསུམ་པའི་”འཆར་འགོད་བདེ་བླག་ངང་ལག་བསྟར་བྱུང་བ། དཔལ་འབྱོར་དང་སྤྱི་ཚོགས་འཕེལ་རྒྱས་ལ་ལོ་རྒྱུས་རང་བཞིན་གྱི་གྲུབ་འབྲས་དང་ལོ་རྒྱུས་རང་བཞིན་གྱི་འཕོ་འགྱུར་བྱུང་ཡོད།
ལོ་ལྔའི་རིང་ལ། དཔལ་འབྱོར་སྟོབས་ཤུགས་སྐས་རིམ་གསར་པར་འཛེགས་ཐུབ་ཡོད། རྒྱལ་ནང་གི་ཐོན་སྐྱེད་རིན་ཐང་བསྡོམས་འབོར་སྒོར་དུང་ཕྱུར་ཁྲི་54ནས་དུང་ཕྱུར་ཁྲི་82.7བར་འཕར་ཞིང་། ལོ་རེར་ཆ་སྙོམས་7.1%རེ་འཕར་ཏེ་འཛམ་གླིང་དཔལ་འབྱོར་བསྡུར་ཚད་ཀྱི11.4%ཟིན་པ་ནས་15%ཡས་མས་སུ་འཕར་བས་འཛམ་གླིང་གི་དཔལ་འབྱོར་འཕེལ་རྒྱས་ལ་ལེགས་སྐྱེས་འབུལ་ཚད་30%ལས་བརྒལ་བ་རེད། ནོར་སྲིད་ཀྱི་ཡོང་འབབ་སྒོར་དུང་ཕྱུར་ཁྲི་11.7ནས་དུང་ཕྱུར་ཁྲི་17.3བར་འཕར་བ་རེད། གྲོང་མིའི་འཛད་སྤྱོད་རིན་གོང་ལོ་རེར་ཆ་སྙོམས་1.9%འཕར་ཏེ་ཆུ་ཚད་དམའ་ཙམ་རྒྱུན་འཁྱོངས་ཐུབ་ཡོད། གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་རྡལ་གྱི་ལས་ཀར་ཞུགས་ཚད་མི་ཁྲི་6600ཡན་འཕར་ཏེ། མི་གྲངས་དུང་ཕྱུར་13ལྷག་ཙམ་གྱི་རྒྱལ་ཁབ་ཆེན་མོར་ལས་ཞུགས་ཅུང་མང་ཙམ་ཡོང་བར་བྱེད་ཐུབ་ཡོད།
ལོ་ལྔའི་རིང་ལ། དཔལ་འབྱོར་གྲུབ་ཚུལ་ལ་འཕོ་འགྱུར་གལ་ཆེན་བྱུང་ཡོད། འཛད་སྤྱོད་ཀྱིས་ལེགས་སྐྱེས་འབུལ་ཚད་54.9%ནས་58.8%བར་འཕར་བ་དང་། ཞབས་ཞུའི་ལས་རིགས་ཀྱི་བསྡུར་ཚད་45.3%ནས་51.6%བར་འཕར་ཏེ། དཔལ་འབྱོར་འཕེལ་བའི་སྒུལ་ཤུགས་གཙོ་བོར་གྱུར་པ་རེད། ལག་རྩལ་མཐོ་བའི་བཟོ་སྐྲུན་ལས་རིགས་ལོ་རེར་11.7%འཕར་བ་རེད། འབྲུ་རིགས་ཐོན་སྐྱེད་བྱེད་ནུས་རྒྱ་མ་དུང་ཕྱུར་ཁྲི་1.2ཟིན་པ་རེད། གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་རྡལ་ཅན་དུ་འགྱུར་ཚད་52.6%ནས་58.5%བར་འཕར་བ་དང་། ཞིང་ལས་གནས་སྤོས་མི་གྲངས་ཁྲི་8000ལྷག་ཙམ་གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་རྡལ་གྱི་གྲོང་མིར་གྱུར་པ་རེད།
ལོ་ལྔའི་རིང་ལ། གསར་གཏོད་སྐུལ་སྤེལ་གྱི་འཕེལ་རྒྱས་གྲུབ་འབྲས་གཡུར་དུ་ཟ་བ་ཐོབ་ཡོད། སྤྱི་ཚོགས་ཡོངས་ཀྱི་ཞིབ་འཇུག་གསར་སྤེལ་ལ་འཇོག་བྱ་ལོ་རེར་11%འཕར་བ་དང་། འཇོག་ཁྱོན་འཛམ་གླིང་གི་ཨང་གཉིས་པ་ཟིན་པ་རེད། ཚན་རྩལ་ཡར་ཐོན་གྱིས་ལེགས་སྐྱེས་འབུད་ཚད་52.2%ནས་57.5%བར་འཕར་ཡོད། མི་བཞུགས་འཇིག་རྟེན་འཕུར་སྐྱོད་དང་། མཚོ་གཏིང་བརྟག་ཞིབ། ཚད་རྡུལ་འཕྲིན་གཏོང་། གནམ་གྲུ་ཆེ་རིགས་སོགས་གསར་གཏོད་ཀྱི་གྲུབ་འབྲས་གལ་ཆེན་ཆད་མེད་ཐོན་པ་རེད། མྱུར་བགྲོད་མེ་འཁོར་དྲ་སྦྲེལ་དང་། གློག་རྡུལ་ཚོང་དོན། སྒུལ་འཕྲིན་དངུལ་སྤྲོད། དཔལ་འབྱོར་མཉམ་སྤྱོད་སོགས་ཀྱིས་འཛམ་གླིང་འཕེལ་ཕྱོགས་ཀྱི་སྣེ་ཁྲིད་ཀྱི་ཡོད། ལས་རིགས་ཁག་ཏུ“དྲ་སྦྲེལ་+”རྒྱ་ཁྱབ་ཏུ་ལྷན་འདྲེས་བྱུང་ཡོད། དམངས་ཀྱིས་བྱ་གཞག་སྐྲུན་པ་དང་། ཀུན་གྱིས་གསར་གཏོད་དབྱར་མཚོ་རྒྱས་པ་ལྟར་འཕེལ་ཏེ། ཉིན་རེའི་ཁེ་ལས་གསར་བཙུགས་ཆ་སྙོམས་5སྟོང་ལྷག་ཙམ་ནས་ཁྲི་1དང་6སྟོང་ལྷག་ཙམ་དུ་འཕར་ཡོད། སྒུལ་ཤུགས་གསར་པ་མྱུར་དུ་འཕེལ་ཏེ། དཔལ་འབྱོར་འཕེལ་གཞི་བསྐྱར་མ་གཏོད་བཞིན་ཡོད་པས། ཐོན་སྐྱེད་བྱེད་སྟངས་དང་འཚོ་བ་སྐྱེལ་སྟངས་ལ་འཕོ་འགྱུར་གཏིང་ཟབ་བྱུང་ཞིང་། ཀྲུང་གོའི་གསར་གཏོད་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་མཚོན་རྟགས་གསར་པར་གྱུར་ཡོད།
ལོ་ལྔའི་རིང་ལ། སྒྱུར་བཅོས་སྒོ་འབྱེད་ཐད་གོམ་སྟབས་གལ་ཆེན་སྤོས་ཡོད། སྒྱུར་བཅོས་ལ་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་ཤུགས་བརྒྱབ་པ་དང་། གནས་མང་འགག་སྒྲོལ། སྐུལ་སྤེལ་གཏིང་ཟབ་བཅས་བྱས་པས། ཁྱབ་ཁོངས་གལ་ཆེན་དང་འགག་རྩའི་ལྷུ་ཚིགས་ཀྱི་སྒྱུར་བཅོས་ལ་ཐོལ་བརྒལ་ངང་ཚུལ་གྱི་འཕེལ་རྒྱས་བྱུང་ཡོད། ལས་ཁུངས་ཁུ་བསྡུ་དང་དབང་ཆ་གཤམ་སྤྲོད། གློད་སྡོམ་ཟུང་འབྲེལ། ཞབས་ཞུ་བཟང་འགྱུར་སོགས་པའི་སྒྱུར་བཅོས་བྱས་པས་སྲིད་གཞུང་གི་འགན་ནུས་ལ་འཕོ་འགྱུར་གཏིང་ཟབ་ཡོང་བའི་སྐུལ་འདེད་ཐེབས་ཏེ། ཚོང་རའི་གསོན་ཤུགས་དང་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་གསར་གཏོད་ནུས་པ་མངོན་གསལ་ཇེ་ཆེར་ཕྱིན་ཡོད། “རྒྱུད་གཅིག་ལམ་གཅིག”འཛུགས་སྐྲུན་ལ་གྲུབ་འབྲས་མངོན་གསལ་དོད་པོ་ཐོབ་པ་དང་། ཕྱི་ཕྱོགས་ཉོ་ཚོང་དང་ཕྱི་རྒྱལ་གྱི་མ་དངུལ་སྤྱོད་པའི་གྲུབ་ཚུལ་བཟང་པོར་གྱུར་ཅིང་། གཞི་ཁྱོན་འཛམ་གླིང་གི་མདུན་གྲལ་དུ་སླེབས་ཡོད།
ལོ་ལྔའི་རིང་ལ། མི་དམངས་ཀྱི་འཚོ་བ་བསྟུད་མར་ལེགས་བཅོས་བྱུང་ཡོད། དབུལ་སྒྲོལ་འགག་སྒྲོལ་ལ་ཐག་གཅོད་རང་བཞིན་གྱི་འཕེལ་རྒྱས་བྱུང་བ་དང་། དབུལ་ཕོངས་མི་གྲངས་ཁྲི་6800ལྷག་ཙམ་ཉུང་དུ་ཕྱིན་ཡོད། ཡུལ་གཞན་དུ་གནས་སྤོས་དབུལ་སྐྱོར་མི་ཁྲི་830བྱས་པ་དང་། དབུལ་པོར་འགྱུར་ཚད་10.2%ནས་3.1%བར་ཆག་ཡོད། གྲོང་མིའི་ཡོང་འབབ་ལོ་རེར་ཆ་སྙོམས་7.4%འཕར་ཞིང་། དཔལ་འབྱོར་འཕར་ཚད་ལས་ཀྱང་བརྒལ་ཏེ། འཛམ་གླིང་ཐོག་མི་འབོར་མང་ཤོས་ཀྱི་ཡོང་འབབ་འབྲིང་གྲས་ཚོགས་པར་གྱུར་ཡོད། རྒྱལ་ཁོངས་ཕྱི་རུ་ཡུལ་སྐོར་དུ་བསྐྱོད་མི་ཐེངས་གྲངས་ཁྲི་8300ནས་དུང་ཕྱུར་1དང་བྱེ་བ་3ལྷག་ཙམ་བར་འཕར་ཡོད། སློབ་གསོའི་བྱ་གཞག་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་འཕེལ་རྒྱས་བྱུང་ཡོད། སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་རྒན་གསོའི་འགན་བཅོལ་ཁེབས་ཚད་མི་གྲངས་དུང་ཕྱུར་9ལྷག་ཙམ་ཟིན་པ་དང་། གཞི་རྩའི་སྨན་བཅོས་འགན་བཅོལ་ཁེབས་ཚད་མི་གྲངས་དུང་ཕྱུར་13.5ཟིན་ཏེ། འཛམ་གླིང་ཐོག་སྤྱི་ཚོགས་འགན་སྲུང་གི་དྲ་བ་ཆེ་ཤོས་བསླས་ཡོད། མི་རེའི་སྔོན་དཔག་ཚེ་ཚད་ལོ་76.7ཟིན་ཡོད། སྡོད་ཁང་ཐབས་ཆག་ཁུལ་གྱི་ཁང་པ་ཆ་འགྲིག་ཁྲི་2600ལེགས་བཅོས་དང་། གྲོང་གསེབ་ཀྱི་ཁང་པ་ཉེན་ཅན་ཐེམ་དུད་ཁྲི་1700ལྷག་ཙམ་ལེགས་བཅོས་བྱས་ཏེ། མི་དམངས་དུང་ཕྱུར་ཡན་ཁང་པ་གསར་པར་སྤོས་ཡོད།
ལོ་ལྔའི་རིང་ལ། སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་གི་གནས་སྟངས་རིམ་བཞིན་ཇེ་བཟང་དུ་ཕྱིན་ཡོད། རླུང་ཁམས་ཆེ་མོ་དང་། ཆུ། ས་རྒྱུ་བཅས་ཀྱི་སྦགས་བཙོག་འགོག་བཅོས་བྱེད་པའི“ཁག་བཅུ”གསུམ་གཏན་འབེབས་ལག་བསྟར་བྱས་པ་མ་ཟད་ཕན་འབྲས་ཀྱང་ཏན་ཏིག་ཐོབ་ཡོད། རྩིས་གཞི་རེའི་རྒྱལ་ནང་ཐོན་སྐྱེད་རིན་ཐང་བསྡོམས་འབོར་གྱི་ནུས་ཁུངས་ཟད་གྲོན་དང་། ཆུ་ཟད་གྲོན་ཆ་སྙོམས་20%ཡན་ཆག་པ་དང་། སྦགས་བཙོག་དངོས་རིགས་གཙོ་བོ་འབུད་ཚད་བསྟུད་མར་ཆག་པ། གྲོང་ཁྱེར་གཙོ་བོའི་སྦགས་བཙོག་ཆེ་བའི་ཉིན་གྲངས་ཕྱེད་ཀ་ཙམ་ཆག་པ། ཤིང་ནགས་ཀྱི་རྒྱ་ཁྱོན་མུའུ་དུང་ཕྱུར་1.63འཕར་བ། བྱེ་འགྱུར་ས་ཁྱོན་ལོ་རེར་སྤྱི་ལེ་གྲུ་བཞི་མ་2000ལ་ཉེ་བ་ཇེ་ཆུང་དུ་བཏང་བ་བཅས་བྱས་པས། སྔོ་ལྗང་གི་འཕེལ་ཚུལ་དགའ་འོས་པའི་རྣམ་པ་ཐོན་ཡོད།
འདས་མ་ཐག་པའི་2017ལོར། དཔལ་འབྱོར་དང་སྤྱི་ཚོགས་འཕེལ་རྒྱས་དམིགས་ཚད་ཀྱི་ལས་འགན་གཙོ་བོ་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་འགྲུབ་པ་མ་ཟད། སྔོན་དཔག་ལས་ཀྱང་བཟང་བ་བྱུང་ཡོད། རྒྱལ་ནང་གི་ཐོན་སྐྱེད་རིན་ཐང་བསྡོམས་འབོར་6.9%འཕར་བ་དང་། གྲོང་མིའི་ཡོང་འབབ་7.3%འཕར་ཡོད། འཕར་བའི་མྱུད་ཚད་ན་ནིང་ལས་མགྱོགས་ཙམ་བྱུང་ཡོད། གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་རྡལ་གྱི་ལས་ཞུགས་མི་གྲངས་ཁྲི་1351འཕར་ཞིང་། ལས་ཀ་ཤོར་ཚད་ནི་ལོ་མང་རིང་གི་ཉུང་ཤོས་ཡིན། བཟོ་ལས་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་མྱུར་ཚད་སླར་གསོ་བྱུང་བ་དང་། ཁེ་ལས་ཀྱི་ཁེ་སྤོགས་21%འཕར་ཡོད། ནོར་སྲིད་ཀྱི་ཡོང་འབབ་7.4%འཕར་ཏེ། འཕར་ཚད་དལ་ཚུལ་གྱི་ཁ་ཕྱོགས་བསྒྱུར་ཡོད། ཕྱིར་གཏོང་ནང་འདྲེན་14.2%འཕར་བ་དང་། ཕྱི་རྒྱལ་གྱི་མ་དངུལ་ཨ་སྒོར་དུང་ཕྱུར་1363དངོས་སུ་བེད་སྤྱད་པས། ལོ་རྒྱུས་ཐོག་ཟིན་ཐོ་མཐོ་ཤོས་ཟིན་ཡོད། དཔལ་འབྱོར་འཁོར་སྐྱོད་ཀྱི་འཕེལ་ཚུལ་དེ་སྤུས་ཚད་དང་། གྲུབ་ཚུལ། ཕན་འབྲས་བཅས་དང་ཆར་པ་ཆུ་གྲོགས་ཀྱི་རྣམ་པ་བཟང་པོ་ཐོན་ཡོད། འདི་ནི་ལོ་ལྔའི་རིང་སྲིད་ཇུས་གལ་ཆེན་རབ་དང་རིམ་པའི་ཕན་འབྲས་བསགས་པ་དང་། ཕྱོགས་གང་ཅིས་འབད་བརྩོན་ལྷོད་མེད་བྱས་པ་དང་། སྙིང་རུས་གཏན་འཁྱོངས་བྱས་པའི་འབྲས་བུ་རེད།
འདས་པའི་ལོ་ལྔའི་ནང་ཕྱོགས་གང་ཅིར་གསར་གཏོད་རང་བཞིན་གྱི་གྲུབ་འབྲས་ཐོབ་པ་དང་། འཕོ་འགྱུར་གཏིང་རིམ་ཟབ་མོ་དང་རྩ་བའི་རང་བཞིན་ལྡན་པར་བྱུང་བར། འཛམ་གླིང་ཀུན་གྱིས་ཡང་བསྐྱར་དོ་སྣང་བྱེད་པས། རྒྱལ་ཡོངས་མི་རིགས་ཁག་གི་མི་དམངས་ཧུར་སེམས་འཕེལ་ཞིང་སྤོབས་པ་རྒྱས་བཞིན་ཡོད།
ལོ་ལྔའི་རིང་ལ། བློ་མཐུན་ཞི་ཅིན་ཕིང་གིས་སྲོག་ཤིང་གནང་བའི་ཏང་ཀྲུང་དབྱང་གི་འཐབ་ཇུས་ཀྱི་བཀོད་པ་ང་ཚོས་ལག་ལེན་ནན་ཏན་བྱས་ཏེ། གཤམ་གསལ་གྱི་ལས་དོན་གཙོ་བོར་བསྒྲུབས་ཡོད།
（གཅིག）བརྟན་པོའི་ངང་ཡར་རྒྱས་ཡོང་བར་བྱེད་པའི་ལས་ཀའི་རྩ་བའི་དགོངས་གཞི་མཐའ་འཁྱོངས་དང་། སྤྱི་ཁོག་སྙོམས་སྒྲིག་གསར་གཏོད་དང་འཐུས་ཚང་གཏོང་བར་ཤུགས་སྣོན་བརྒྱབ་སྟེ། དཔལ་འབྱོར་འཁོར་སྐྱོད་ཚུལ་མཐུན་གྱི་བར་སྟོང་དུ་རྒྱུན་མཐུད་དང་། བརྟན་པོའི་ངང་ནས་འཕེལ་ཕྱོགས་བཟང་འགྱུར་ཡོང་བ་མངོན་འགྱུར་བྱས་ཡོད། ཉེ་བའི་རིང་། འཛམ་གླིང་གི་དཔལ་འབྱོར་སླར་གསོ་བྱེད་ཤུགས་ཞན་པས། རྒྱལ་སྤྱིའི་དངུལ་རྩའི་ཚོང་ར་འཕར་ཆག་ཆེ་བ་དང་། སྲུང་སྐྱོང་རིང་ལུགས་ཀྱི་མགོ་འདེགས་པ་མངོན་གསལ་རེད། རང་རྒྱལ་གྱི་དཔལ་འབྱོར་འཕེལ་རྒྱས་ཁྲོད་གྲུབ་ཚུལ་རང་བཞིན་གྱི་གནད་དོན་དང་གཏིང་རིམ་ཟབ་པའི་འགལ་བ་མངོན་གསལ་དོད་པོ་ཡིན་པ་དང་། དཔལ་འབྱོར་ཆག་པའི་གནོན་ཤུགས་བསྟུད་མར་ཇེ་ཆེར་སོང་སྟེ། བྱ་དཀའ་བྱེད་གཏད་ཀྱི་གདམ་ག་མི་ཉུང་བ་འཕྲད་ཡོད། གནས་བབ་འདི་འདྲའི་མདུན་དུ། ང་ཚོས་འཐབ་ཇུས་ཀྱི་ངེས་ཤུགས་རྒྱུན་འཁྱོངས་དང་། “ཞིང་ཆུ་ལེབ་གཏོང”ལྟ་བུའི་ངར་སྐུལ་ཆེན་པོ་བྱེད་པ་མཐའ་འཁྱོངས་མ་བྱས་པར། དཔལ་འབྱོར་འཕེལ་རྒྱས་གཏོང་བའི་རྒྱུན་རྣམ་གསར་པའི་སྣེ་ཁྲིད་ཁོང་དུ་འཚམ་པོ་ཆུད་པར་བྱས་ནས། བརྟན་པོར་འཕར་བ་དང་། སྒྱུར་བཅོས་ལ་ཡར་སྐུལ། གྲུབ་ཚུལ་ལེགས་སྒྲིག དམངས་འཚོར་ཕན་པ། ཉམས་ཉེན་འགོག་པ་བཅས་གཅིག་གྱུར་གྱིས་འཆར་འགོད་བྱས་ནས། སྤྱི་ཁོག་སྙོམས་སྒྲིག་རྒྱུན་ཆད་མེད་པར་གསར་གཏོད་དང་འཐུས་ཚང་བྱས་པ་དང་། བར་སྟོང་སྙོམས་སྒྲིག་གི་བསམ་གཞི་དང་བྱེད་སྟངས་གཏན་འཁེལ་བྱས་ཏེ། ཕྱོགས་ངེས་སྙོམས་སྒྲིག་དང་། སྐབས་བསྟུན་སྙོམས་སྒྲིག གནད་སྨིན་སྙོམས་སྒྲིག་བཅས་བྱེད་ཤུགས་ཆེ་རུ་བཏང་ཡོད། དཔལ་འབྱོར་འཁོར་སྐྱོད་ཚུལ་མཐུན་གྱི་བར་སྟོང་དུ་གནས་པ་དང་། ལས་ཞུགས་འཕར་བ། ཡོང་འབབ་འཕར་བ། ཁོར་ཡུག་ལེགས་བཅོས་བཅས་བྱུང་ན། སེམས་ཤུགས་གཅིག་སྒྲིལ་གྱིས་སྒྱུར་བཅོས་ལ་ཡར་སྐུལ་དང་། གྲུབ་ཚུལ་ལེགས་སྒྲིག སྒུལ་ཤུགས་སྣོན་པ་བཅས་བྱེད་དགོས་པའི་ནན་བཤད་གསལ་པོར་བྱས་ཡོད། དེང་གི་དུས་ལ་ཕན་ཁར་ཕུགས་ལ་དེ་བས་ཀྱང་ཕན་པའི་བྱེད་ཐབས་སྤྱད་དེ། མཁོ་སྤྲོད་ཕྱོགས་ཀྱི་གྲུབ་ཚུལ་རང་བཞིན་སྒྱུར་བཅོས་ལ་སྐུལ་སྤེལ་གང་ཐུབ་བྱས་པ་དང་། སྤྱི་ཡོངས་ཀྱི་དགོས་མཁོ་ཆེ་རུ་འཚམ་པོར་བཏང་ནས། གནས་རིམ་སྔར་ལས་མཐོ་བའི་མཁོ་སྤྲོད་ཀྱི་འགུལ་རྣམ་ལ་དོ་མཉམ་ཡོང་བར་བྱས་ཡོད། དཀའ་ཚེགས་ཆེ་བའི་འབད་འཐབ་བྱེད་པར་བརྟེན་ནས། ང་ཚོས་དཔལ་འབྱོར་འཕར་ཚད་ཆག་པའི་གནོན་ཤུགས་ཐེག་པར་བྱས་ཏེ། “ཨུ་ཚུགས་ཀྱིས་སྙོམས”མི་དགོས་པར་བྱུང་ཞིང་། དཔལ་འབྱོར་འཕར་ཚད་འབྲིང་མྱུར་རྒྱུན་མཐུད་བྱས་པས། གྲུབ་ཚུལ་བཟང་འགྱུར་ཐུབ་སྟེ། དཔལ་འབྱོར་རྒྱུན་རིང་བཟང་འགྱུར་གྱི་གཞི་རྩའི་རྣམ་པ་མུ་མཐུད་སྲ་བརྟན་དང་འཕེལ་རྒྱས་བཏང་ཡོད།
དགེ་མཚན་ལྡན་པའི་ནོར་སྲིད་སྲིད་ཇུས་དང་དངུལ་ལོར་སྲིད་ཇུས་བརྟན་པོ་ལག་བསྟར་མཐའ་འཁྱོངས་བྱས་ཡོད། ནོར་སྲིད་ཀྱི་གཏོང་ཡོང་འགལ་བ་ཆེ་ཙམ་གྱི་གནས་ཚུལ་འོག “མཐུན་རྐྱེན་གསར་སྐྲུན”གྱིས་གཏིང་ཤུགས་ཆེ་རུ་གཏོང་བར་དམིགས་ནས། རང་རྒྱལ་གྱིས་སྔོན་ལ་ཁྲལ་གྲོན་ཆེས་ཆེར་བཅག་ཡོད། གོ་རིམ་དབྱེ་ནས་ལས་ཁྲལ་ནས་འཕར་ཁྲལ་དུ་སྒྱུར་བ་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་ཁྱབ་སྤེལ་བྱས་པས། ལོ་ངོ་66རིང་ལས་གཉེར་གྱི་དཔྱ་ཁྲལ་བསྡུ་བའི་ལོ་རྒྱུས་མཇུག་བསྒྲིལ་ཏེ། ཁྱོན་བསྡོམས་དཔྱ་ཁྲལ་གཅོག་ཚད་སྒོར་དུང་ཕྱུར་ཁྲི་2ལས་བརྒལ་ཁར། ཁེ་ལས་ཆུང་ཕྲན་གྱི་ཁྲལ་བསྡུ་གཟིགས་སྐྱོང་བྱས་པ་དང་། རིན་དངུལ་སྣ་ཚོགས་གཙང་བཤེར་སོགས་པའི་བྱེད་ཐབས་སྤྱད་པ་བསྣན་ན། ཚོང་རའི་བྱེད་པོའི་འཁུར་པོ་ཁྱོན་བསྡོམས་སྒོར་དུང་ཕྱུར་ཁྲི་3ལྷག་ཙམ་ཇེ་ཡང་དུ་བཏང་ཡོད། ས་གནས་སྲིད་གཞུང་གི་བུ་ལོན་དོ་དམ་བྱེད་ཤུགས་ཆེ་རུ་བཏང་ནས། ས་གནས་སྲིད་གཞུང་གི་བུ་ལོན་གསོག་གྲངས་བརྗེ་སྒྱུར་བྱས་ནས། ཁེ་སྤོགས་ཀྱི་ཁུར་པོ་སྒོར་དུང་ཕྱུར་ཁྲི་1.2བཅག་ཡོད། ནོར་སྲིད་ཀྱི་གཏོང་སྒོའི་གྲུབ་ཚུལ་ལེགས་སྒྲིག་བྱས་ཏེ། ཕྱིར་བསྡུ་མི་ཐུབ་པའི་མ་རྩ་གང་འགབ་ཅི་སྤྱོད་བྱས་པ་དང་། མ་མཐའི་དམངས་འཚོ་དང་རྣམ་གྲངས་གཙོ་གནད་འགན་སྲུང་བྱས་ཡོད། ནོར་སྲིད་ཀྱི་ཆད་གྲངས་མཚལ་ཡིག་3%ནང་ཚུན་དུ་ཚོད་འཛིན་བྱས་ཡོད། དངུལ་ལོར་གྱི་སྲིད་ཇུས་བརྟན་གནས་ཐུབ་པར་བྱས་པ་དང་། ཁྱབ་ཆེའི་དངུལ་ལོར་M2འཕར་ཚད་ཆག་ཚུལ་ཐོན་ཞིང་། ཡིད་རྟོན་དངུལ་བུན་དང་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་མ་དངུལ་བསྡུ་ཁྱོན་འཚམ་པོར་འཕར་ཡོད། ཕྱོགས་ངེས་གཏན་འཁེལ་གྱིས་བཅོལ་དངུལ་གྲབས་འཇོག་བྱེད་ཚད་བཅག་པ་དང་། ཆེད་དོན་གྱི་དངུལ་བུན་བསྐྱར་མ་གཏོང་བ་སོགས་ཁྱད་པར་ཡོད་པའི་སྲིད་ཇུས་ལ་བརྟེན་ནས། ཁྱབ་ཁོངས་གཙོ་བོ་དང་ལྷུ་ཚིགས་ཞན་སར་རོགས་སྐྱོར་བྱེད་ཤུགས་ཆེ་རུ་བཏང་བ་དང་། ཁེ་ལས་ཆུང་ཕྲན་ལ་དངུལ་བུན་གཏོང་བའི་མྱུར་ཚད་དེ་དངུལ་བུན་གཏོང་རིགས་གཞན་པའི་ཆ་སྙོམས་མྱུར་ཚད་ལས་མགྱོགས་པ་བྱུང་ཡོད། དངུལ་བརྗེས་འཛའ་ཐང་ཚོང་ར་ཅན་དུ་འགྱུར་བའི་ལམ་སྲོལ་སྒྱུར་བཅོས་འཐུས་ཚང་བྱས་པ་དང་། མི་དམངས་ཤོག་སྒོར་གྱི་འཛའ་ཐང་རྩ་བའི་ཆ་ནས་བརྟན་པོ་རྒྱུན་འཁྱོངས་ཐུབ་ཅིང། ཕྱི་དངུལ་གསོག་འཇོག་ཆག་པ་ནས་འཕར་བར་གྱུར་ཡོད། “དངུལ་དཀོན་པོ”སོགས་དངུལ་རྩའི་ཚོང་ར་དུས་རྒྱུན་དང་མི་འདྲ་བར་འཕར་ཆག་ཆེ་ཚུལ་ལ་ཁ་གཏད་འཚམ་པོར་བཅལ་ཞིང་། དངུལ་རྩའི་ཚོང་རའི་སྒྲིག་ལམ་ཚད་ལྡན་བཟོས་པ་དང་། ཁྱབ་ཁོངས་གཙོ་བོའི་ཉམས་ཉེན་འགོག་སེལ་བྱས་པས། རྒྱུད་ཁོངས་རང་བཞིན་གྱི་ཉམས་ཉེན་མི་ཡོང་བའི་མཚམས་ཚད་སྲུང་ཐུབ་སྟེ། རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་དཔལ་འབྱོར་དངུལ་རྩའི་བདེ་འཇགས་སྲུང་སྐྱོང་བྱས་ཡོད།
（གཉིས）མཁོ་སྤྲོད་ཕྱོགས་ཀྱི་གྲུབ་ཚུལ་རང་བཞིན་སྒྱུར་བཅོས་གཙོ་བོར་འཛིན་པ་མཐའ་འཁྱོངས་བྱས་ཏེ། སྒུལ་ནུས་གསར་པ་སྐྱེད་སྲིང་དང་རྒྱ་སྐྱེད་གང་ཐུབ་བྱས་པས། དཔལ་འབྱོར་གྲུབ་ཚུལ་བཟང་འགྱུར་རིམ་འཕར་མགྱོགས་པོ་བྱུང་ཡོད། སྒྱུར་བཅོས་ལ་རྩེ་གཅིག་ཏུ་བརྟེན་ནས་དཔལ་འབྱོར་འཕེལ་རྒྱས་དང་གྲུབ་ཚུལ་དོ་མི་མཉམ་པའི་དཀའ་གནད་སེལ་བ་དང་། གསར་དར་ཐོན་ལས་འཕེལ་རྒྱས་ཤུགས་ཆེན་བཏང་བ། སྲོལ་རྒྱུན་གྱི་ཐོན་ལས་ལེགས་བཅོས་རིམ་སྤོར། མཁོ་སྤྲོད་མ་ལག་གི་སྤུས་ཚད་དང་ལས་ཆོད་ཆེ་རུ་གཏོང་བ་བཅས་བྱས་ཡོད།
“གསུམ་དོར་གཅིག་གཅོག་གཅིག་གསབ”ལ་སྐུལ་སྤེལ་ཏན་ཏིག་བཏང་ཡོད། ལོ་ལྔའི་རིང་ལ། ཨར་འདམ་དང་། ཤེལ་སྒོ་ངོས་འཇམ་སོགས་པའི་ཐོན་ནུས་རྗེས་ལུས་དོར་བའི་རྨང་གཞིའི་ཐོག ངར་ལྕགས་དང་རྡོ་སོལ་སོགས་པའི་ལས་རིགས་གཙོ་གནད་དུ་བཟུང་སྟེ་ཐོན་ནུས་དོར་ཤུགས་ཆེ་རུ་བཏང་བ་དང་། ཀྲུང་དབྱང་ནོར་སྲིད་ཀྱིས་ཆེད་དོན་བྱ་དགའ་དང་ཁ་གསབ་མ་དངུལ་སྒོར་དུང་ཕྱུར་1000བཀོད་སྒྲིག་བྱས་ནས། ལས་བཟོ་པ་ཆ་བགོས་བཀོད་སྒྲིག་བྱེད་རོགས་ལ་སྤྱད་ཡོད། ངར་ལྕགས་ཐོན་ནུས་ཏུན་དུང་ཕྱུར་1.7ཡན་དང་རྡོ་སོལ་ཐོན་ནུས་ཏུན་དུང་ཕྱུར་8ཕྱིར་འཐེན་ཡོད། ལས་བཟོ་པ་མི་གྲངས་ཁྲི་110ལྷག་ཙམ་ཆ་བགོས་བཀོད་སྒྲིག་བྱས་ཡོད། གྲོང་ཁྱེར་དང་བསྟུན་ནས་སྲིད་ཇུས་དོན་འཁྱོལ་རིགས་དབྱེ་སློབ་སྟོན་བྱས་པ་དང་། གྲོང་ཁྱེར་རིམ་པ་གསུམ་པ་བཞི་པའི་ཚོང་ཟོག་སྡོད་ཁང་གསོག་ཉར་དོར་བར་གྲུབ་འབྲས་མངོན་གསལ་དོད་པོ་ཐོབ་པ་དང་། གནད་ཆེའི་གྲོང་ཁྱེར་གྱི་ཁང་གོང་འཕར་ཚུལ་ཚོད་འཛིན་ཐུབ་ཡོད། ཧུར་བརྩོན་དང་བརྟན་ལྷིང་ངང་ནས་བཀན་ཤིང་དོར་བ་དང་། བུ་ལོན་གཏོང་ཁྱོན་ཚོད་འཛིན། རྐང་དབང་དངུལ་སྡུད་ཇེ་ཆེ་བཅས་བྱས་པས། བཟོ་ལས་ཁེ་ལས་ཀྱི་མ་རྩའི་བུ་ལོན་ཟུག་ཚད་བསྟུད་མར་ཆག་པ་དང་། སྤྱི་ཁོག་གི་བཀན་ཤིང་ནུས་ཕྱོད་འཕར་ཚད་མངོན་གསལ་ཇེ་ཆུང་དུ་སོང་སྟེ། སྤྱིའི་ཆ་ནས་བརྟན་པོར་གྱུར་ཡོད། ཐབས་མང་མཉམ་སྤྱོད་ཀྱིས་མ་གནས་བཅག་པ་དང་། སྲིད་གཞུང་གི་ངོ་བོ་ལྡན་པའི་ཐེབས་རྩའི་རྣམ་གྲངས་30%གཅོག་འཐེན་བྱས་པ། ཀྲུང་དབྱང་སྲིད་གཞུང་རིམ་པས་བཟོས་པའི་ཁེ་ལས་དང་འབྲེལ་བ་ཡོད་པའི་རིན་དངུལ་བསྡུ་རིགས་ཀྱི་རྣམ་གྲངས་60%ཡན་འཕྲི་གཅོག་བྱས་པ། “འགན་བཅལ་ལྔ་དང་གསག་དངུལ་གཅིག”གི་རིན་དངུལ་འཇལ་སྤྲོད་ཀྱི་བསྡུར་ཚད་དུས་རིམ་དང་ལྡན་པར་བཅག་པ། ནུས་སྤྱོད་དང་། དངོས་ཟོག་འགྲེམས་སྐྱེལ། གློག་འཕྲིན་སོགས་པའི་མ་གནས་ཆག་པར་སྐུལ་འདེད་བཅས་བྱས་ཡོད། གཙོ་གནད་འབུར་ཐོན་གྱིས་ཞན་ཆ་གསབ་ནུས་ཇེ་ཆེར་བཏང་ཡོད།
འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་སྒུལ་ནུས་གསར་རྙིང་འབྲེལ་མཐུད་བརྗེ་སྒྱུར་ཇེ་མགྱོགས་སུ་བཏང་ཡོད། “དྲ་སྦྲེལ་+”བྱེད་སྒོ་གཏིང་ཟབ་སྤེལ་བ་དང་། ལྟ་སྐུལ་དོ་དམ་ཁོང་ཡངས་གཟབ་ནན་བྱས་པ། གཞི་གྲངས་ཆེ་མོ་དང་། སྤྲིན་རྩིས། ཟོག་འབྲེལ་དྲ་བ་བཅས་བེད་སྤྱོད་ཁྱབ་ཆེན་ཡོང་བར་བྱས་པ། གསར་དར་ཐོན་ལས་དབྱར་མཚོ་རྒྱས་པ་ལྟར་འཕེལ་བ། སྲོལ་རྒྱུན་གྱི་ཐོན་ལས་བསྐྱར་བཟོ་གཏིང་ཟབ་བཅས་བྱས་ཡོད། “ཀྲུང་གོའི་བཟོ་སྐྲུན་2025ལོ”ལག་བསྟར་བྱས་ཏེ། བཟོ་ལས་ཀྱི་རྨང་གཞི་བརྟན་པོ་དང་། རིག་ནུས་བཟོ་སྐྲུན། ལྗང་མདོག་བཟོ་སྐྲུན་སོགས་པའི་ལས་གཞི་གལ་ཆེན་ལ་སྐུལ་སྤེལ་བཏང་བས། སྔོན་ཐོན་གྱི་བཟོ་སྐྲུན་ལས་རིགས་འཕེལ་རྒྱས་མགྱོགས་པོ་བྱུང་ཡོད། དེང་རབས་ཀྱི་ཞབས་ཞུའི་ལས་རིགས་སྒྱུར་བཅོས་འཕེལ་རྒྱས་གཏོང་ཐབས་བཏོན་པ་དང་། ཞབས་ཞུའི་ལས་རྣམ་གསར་པ་དང་། བྱེད་སྟངས་གསར་པ་གློ་བུར་དུ་ཐོན་ཏེ། ལས་རིགས་ཁག་མཉམ་འདྲེས་རིམ་སྤོར་ཐུབ་པ་བྱུང་ཡོད། ཞིང་ལས་ཀྱི་མཁོ་སྤྲོད་ཕྱོགས་ཀྱི་གྲུབ་ཚུལ་རང་བཞིན་སྒྱུར་བཅོས་ཟབ་ཏུ་བཏང་བ་དང་། གཉེར་སྐྱོང་བྱེད་པོ་དཔེ་གསར་མང་པོ་ཐོན་ཞིང་། འདེབས་འཛུགས་ལས་རིགས་ཀྱི་རྒྱ་ཁྱོན་གཉེར་སྐྱོང་འཚམ་པོར་བྱེད་པའི་བསྡུར་ཚད་30%ནས་40%བར་འཕར་ཡོད། བྱེད་ཐབས་སྤྱད་དེ་ཡོང་འབབ་མཐོ་འབྲིང་ཞན་གསུམ་གྱི་ཡོང་སྒོ་མང་དུ་བཏང་བ་དང་། སྲོལ་རྒྱུན་གྱི་འཛད་སྤྱོད་གནས་རིམ་སྤོར་བ་དང་། གསར་དར་འཛད་སྤྱོད་དར་ཁྱབ་མྱུར་ཅིང་། དྲ་ཐོག་གི་སིལ་འཚོང་བྱེད་ཚད་ལོ་རེར་ཆ་སྙོམས་30%ཡན་འཕར་བ། སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་འཛད་རྫས་སིལ་འཚོང་བྱེད་གྲངས་བསྡོམས་འབོར་ལོ་རེར་ཆ་སྙོམས་11.3%འཕར་ཡོད། དངུལ་འཇོག་གི་གྲུབ་ཚུལ་ཇེ་བཟང་དུ་བཏང་བ་དང་། དམངས་ཁྲོད་ཀྱི་དངུལ་འཇོག་ལ་བསྔགས་སྐུལ། སྲིད་གཞུང་གི་དངུལ་འཇོག་བཀན་ནུས་འདོན་སྤེལ་བཅས་བྱས་ཏེ། མ་དངུལ་སྔར་ལས་མང་པོ་རྨང་གཞི་ཟབ་ཏུ་གཏོང་བ་དང་། གཏིང་ཤུགས་ཆེ་རུ་གཏོང་བ། དམངས་འཚོར་ཕན་པ་བཅས་ཀྱི་ཁྱབ་ཁོངས་སུ་གཏོང་བའི་ཁྲིད་སྟོན་བྱས་ཡོད། མྱུར་བགྲོད་མེ་འཁོར་གྱི་སྐྱེལ་འདྲེན་ལམ་ཐག་སྤྱི་ལེ་9000ལྷག་ཙམ་ནས་སྤྱི་ལེ་ཁྲི་2དང་5སྟོང་བར་རིང་དུ་བཏང་བས། འཛམ་གླིང་གི་སུམ་ཆ་གཉིས་ཟིན་པ་དང་། མྱུར་བགྲོད་གཞུང་ལམ་གྱི་ལམ་ཐག་སྤྱི་ལེ་ཁྲི་9.6ནས་སྤྱི་ལེ་ཁྲི་13.6བར་རིང་དུ་བཏང་ཡོད། གྲོང་གསེབ་ཀྱི་གཞུང་ལམ་གསར་སྐྲུན་དང་ལེགས་བཅོས་སྤྱི་ལེ་ཁྲི་127བྱས་པ་དང་། དམངས་སྐྱོད་གནམ་གྲུ་འབབ་ཐང་གསར་པ་46བསྐྲུན་པ། ཆུ་བེད་ཀྱི་ལས་གྲྭ་ཁག་གལ་ཆེན་122ལས་འགོ་བརྩམས་ཡོད། གྲོང་གསེབ་ཀྱི་གློག་དྲ་ལེགས་བཅོས་བྱེད་རིམ་གསར་པ་ལེགས་འགྲུབ་བྱུང་སྟེ། གོ་ལ་ཧྲིལ་པོའི་སྤོ་སྒུལ་གཤོང་ཆེའི་དྲ་སྦྲེལ་ཆེ་ཤོས་བསྐྲུན་ཐུབ་ཡོད། ལོ་ལྔའི་རིང་ལ། སྒུལ་ནུས་གསར་པ་འཕྲལ་མར་འཕེལ་རྒྱས་ཆེས་ཆེར་བྱུང་ཞིང་། དཔལ་འབྱོར་འཕེལ་བྱེད་གཙོ་བོ་མ་དངུལ་འཇོག་པ་དང་ཕྱིར་གཏོང་ལ་བརྟེན་པ་ནས་འཛད་སྤྱོད་དང་། མ་དངུལ་འཇོག་པ། ཕྱིར་གཏོང་གསུམ་མཐུན་སྦྱོར་བྱེད་རྒྱུར་བརྟེན་པར་བསྒྱུར་པ་དང་། གཙོ་བོ་ཐོན་ལས་གཉིས་པར་བརྟེན་ནས་སྐུལ་ཁྲིད་བྱེད་པ་ནས་ཐོན་ལས་རིམ་གསུམ་ལ་བརྟེན་ནས་ཐུན་མོང་ཐོག་སྐུལ་ཁྲིད་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། འདི་ནི་ང་ཚོས་ལོ་མང་རིང་མངོན་འགྱུར་བྱེད་བསམས་རུང་མངོན་འགྱུར་མ་བྱུང་བའི་གྲུབ་ཚུལ་རང་བཞིན་གྱི་འཕོ་འགྱུར་གལ་ཆེན་ཞིག་རེད།
མཁོ་སྤྲོད་ཕྱོགས་ཀྱི་གྲུབ་ཚུལ་རང་བཞིན་སྒྱུར་བཅོས་ལ་སྐུལ་སྤེལ་བཏང་ན། ཚོང་ར་ཅན་དུ་འགྱུར་བའི་རྒྱུ་རྐྱེན་གཙོ་བོ་བགོ་སྒྲིག་གི་འགལ་རྐྱེན་ངེས་པར་སེལ་བ་དང་། ལམ་ལུགས་ཀྱི་རང་བཞིན་ལྡན་པའི་ཉོ་ཚོང་གི་མ་གནས་གཅོག་དགོས། ཆོག་མཆན་འགོད་པར་མཐོང་ཆེན་དང་། ལྟ་སྐུལ་དོ་དམ་ལ་སྣང་ཆུང་། ཞབས་ཞུ་ཇེ་ཞན་དུ་བསྒྱུར་བ་བཅས་ཀྱི་གནད་དོན་ཡུན་རིང་གནས་པར་དམིགས་ཏེ། ང་ཚོས“གློད་སྡོམ་ཞབས”གསུམ་བསྟུད་མར་སྒྱུར་བཅོས་གཏིང་ཟབ་བྱས་ཏེ། སྲིད་གཞུང་གི་འགན་ནུས་བརྗེ་སྒྱུར་མགྱོགས་སུ་བཏང་བ། ཕྲ་མཐོང་གི་དོ་དམ་དང་ཐད་ཀར་ཐེ་ཇུས་བྱས་པ། སྤྱི་ཁོག་སྙོམས་སྒྲིག་བྱེད་ཤུགས་ཆེ་རུ་གཏོང་བར་དོ་སྣང་བྱས་པ་དང་། ཚོང་རའི་ལྟ་སྐུལ་དོ་དམ། སྤྱི་པའི་ཞབས་འདེགས་ཞུ་ཤུགས་ཆེ་རུ་གཏོང་བ་བཅས་བྱས་ཡོད། ལོ་ལྔའི་རིང་ལ། རྒྱལ་སྲིད་སྤྱི་ཁྱབ་ཁང་གི་སྡེ་ཚན་གྱིས་སྲིད་འཛིན་གྱི་ཞིབ་མཆན་འགོད་པའི་དོན་དག་44%ཉུང་དུ་བཏང་བ་དང་། སྲིད་འཛིན་མ་ཡིན་པའི་ཆོག་འཐུས་མཆན་འགོད་རྦད་དེ་མཚམས་འཇོག་བྱས་ཡོད། ཀྲུང་དབྱང་སྲིད་གཞུང་རིམ་པས་ཞིབ་མཆན་འགོད་པའི་ཁེ་ལས་ཀྱི་དངུལ་འཇོག་རྣམ་གྲངས་90%ཉུང་དུ་བཏང་བ་དང་། སྲིད་འཛིན་གྱི་ཞིབ་མཆན་འགོད་པའི་མཚམས་སྦྱོར་ཞབས་ཞུའི་དོན་དག་ཁག་74%ཇེ་ཉུང་དུ་བཏང་བ། ལས་རིགས་ཀྱི་ཐོབ་ཐང་ཆོག་འཐུས་དང་ངོས་འཛིན་བྱེད་པ་ཇེ་ཉུང་དུ་ཆེས་ཆེར་བཏང་བ་བཅས་བྱས་ཡོད། ཀྲུང་དབྱང་སྲིད་གཞུང་གིས་གོང་ཐག་གཅོད་པའི་རྣམ་གྲངས་80%ཇེ་ཉུང་དུ་བཏང་བ་དང་། ས་གནས་སྲིད་གཞུང་གིས་གོང་ཐག་གཅོད་པའི་རྣམ་གྲངས་50%ཇེ་ཉུང་དུ་བཏང་ཡོད། བཟོ་ཚོང་ཐོ་འགོད་དང་མ་རྩ་ཐོ་འགོད་སོགས་པའི་ཚོང་དོན་ལམ་ལུགས་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་སྒྱུར་བཅོས་བྱས་པ་དང་། ཁེ་ལས་ཀྱིས་གཉེར་སྒྲུབ་བྱེད་ཡུན་སུམ་ཆ་གཅིག་ཡན་ཇེ་ཐུང་དུ་བཏང་ཡོད། ལས་དོན་སྒྲུབ་རིང་དང་བསྒྲུབས་པའི་རྗེས་ཀྱི་ལྟ་སྐུལ་གསར་གཏོད་དང་ལྟ་སྐུལ་བྱེད་ཤུགས་ཆེ་རུ་བཏང་བ་དང་། “སྐབས་བསྟུན་གཉིས་དང་ཡོངས་བསྒྲགས་གཅིག”ལག་ལེན་བསྟར་བ་དང་། ཞིབ་བཤེར་པ་དང་ཞིབ་བཤེར་བྱ་ཡུལ་སྐབས་བསྟུན་གྱིས་འཐེན་པ་དང་། ཞིབ་བཤེར་ཐག་གཅོད་བྱས་འབྲས་དུས་ཐོག་ཏུ་ཡོངས་བསྒྲགས་བྱས་པས། ལྟ་སྐུལ་དོ་དམ་གྱི་ཕན་ནུས་དང་དྲང་གཞག་གི་ངང་ཚུལ་ཆེ་རུ་ཕྱིན་ཡོད། “དྲ་སྦྲེལ+སྲིད་དོན་ཞབས་ཞུ”ཁྱབ་སྤེལ་བྱས་པ་དང་། གཅིག་འཐུས་རྣམ་པའི་ཞབས་ཞུ་སོགས་པའི་བྱེད་ཐབས་དོན་འཁྱོལ་བྱས་ཡོད། ཚོང་གཉེར་གྱི་ཁོར་ཡུག་མངོན་གསལ་ལེགས་བཅོས་དང་། ཚོང་རའི་གསོན་ཤུགས་མངོན་གསལ་ཆེ་རུ་སོང་བ། མང་ཚོགས་ཀྱི་དོན་དག་མངོན་གསལ་སྟབས་བདེ་བཅས་བྱུང་ཡོད།
（གསུམ）གསར་གཏོད་ཀྱིས་སྣེ་ཁྲིད་འཕེལ་རྒྱས་མཐའ་འཁྱོངས་བྱས་པ་དང་། སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་གསར་སྐྲུན་བྱེད་ནུས་སྐུལ་སློང་གང་ཐུབ་བྱས་པས། སྤྱི་ཡོངས་ཀྱི་གསར་གཏོད་ནུས་པ་དང་ལས་ཆོད་མངོན་གསལ་ཆེ་རུ་ཕྱིན་ཡོད། གསར་གཏོད་སྐུལ་སྤེལ་གྱི་འཕེལ་རྒྱས་འཐབ་ཇུས་དོན་འཁྱོལ་བྱས་ནས། གསར་གཏོད་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་བཟང་པོར་བསྒྱུར་པས། བྱེད་པོ་མང་པོས་མཉམ་རོགས་དང་། ཕྱོགས་གང་ཅིར་སྐུལ་སྤེལ་གྱི་གསར་གཏོད་བྱེད་ཚུལ་ཆགས་ཡོད། ཚན་ཞིབ་སྒྲིག་གཞི་དང་མཐོ་རིམ་སློབ་གྲྭའི་ཚན་ཞིབ་ཀྱི་རང་བདག་དབང་ཆ་ཆེ་རུ་བཏང་བ་དང་། ཚན་ཞིབ་ཀྱི་རྣམ་གྲངས་དང་འགྲོ་གྲོན་དོ་དམ་ལེགས་བཅོས་བྱས་ཤིང་། ཚན་རྩལ་གྲུབ་འབྲས་ཀྱི་ཁེ་དབང་ལ་དོ་དམ་དང་སྒྱུར་བཅོས་གཏིང་ཟབ་ཏུ་བཏང་ཡོད། པེ་ཅིང་དང་ཧྲང་ཧའེ་ཚན་རྩལ་གསར་གཏོད་ལྟེ་གནས་སུ་སྐྲུན་པར་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱས་པ་དང་། རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་རང་བདག་གསར་གཏོད་དཔེ་སྟོན་ཁུལ་གསར་14བཙུགས་ནས། ས་ཁོངས་ཀྱི་གསར་གཏོད་རྩེར་སོན་ཁུལ་ཁག་གཅིག་ཆགས་པར་སྣེ་ཁྲིད་བྱས་ཡོད། ཁེ་ལས་བྱེད་པོར་བྱས་ཏེ་ལག་རྩལ་གསར་གཏོད་བྱེད་ཤུགས་ཆེ་རུ་གཏོང་བའི་མ་ལག་བསྐྲུན་པས། རྒྱལ་སྤྱིའི་ཐོག་འགྲན་ནུས་ལྡན་པའི་གསར་གཏོད་ཅན་གྱི་ཁེ་ལས་དང་ཞིབ་འཇུག་གསར་སྤེལ་སྒྲིག་གཞི་དཔེ་གསར་ཁག་གཅིག་ཐོན་ཡོད། དམངས་ཀྱིས་བྱ་གཞག་སྐྲུན་པ་དང་། ཀུན་གྱིས་གསར་གཏོད་ཁྱབ་སྤེལ་གཏིང་ཟབ་དང་། ཀུན་ཕན་རང་བཞིན་གྱི་རོགས་སྐྱོར་སྲིད་ཇུས་དོན་འཁྱོལ། སྒོང་རུམ་ལྟ་བུའི་མ་ལག་འཐུས་ཚང་དུ་གཏོང་བ་བཅས་བྱས་ཡོད། ཚོང་རའི་བྱེད་པོའི་རིགས་སྣ་ཚོགས་ཁྲི་9800ལྷག་ཙམ་སླེབས་ཏེ་ལོ་ལྔའི་རིང་70%ཡན་འཕར་ཡོད། རྒྱལ་ནང་གི་ཕན་འབྲས་ལྡན་པའི་གསར་སྤེལ་ཆེད་ཁེ་མངའ་ཚད་ལྡབ་གཉིས་མང་དུ་ཕྱིན་པ་དང་། ལག་རྩལ་ཉོ་ཚོང་བྱེད་འབོར་ལྡབ་གཅིག་འཕར་ཡོད། རང་རྒྱལ་གྱི་ཚན་རྩལ་གསར་གཏོད་རྗེས་སུ་སྙེག་པ་གཙོ་བོར་བྱེད་པ་ནས་ཁྱབ་ཁོངས་མང་པོར་འདྲ་མཚུངས་དང་སྣེ་འདྲེན་བྱེད་པར་གྱུར་ཏེ། གོ་ལ་ཧྲིལ་པོས་དོ་སྣང་བྱེད་པའི་གསར་གཏོད་དང་ལས་ལམ་གསར་འབྱེད་ཀྱི་གནས་བཟང་དུ་གྱུར་ཡོད།
（བཞི）ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་སྒྱུར་བཅོས་ཟབ་སྤེལ་མཐའ་འཁྱོངས་བྱས་པ་དང་། སྒྲིག་སྲོལ་དང་ལམ་སྲོལ་གྱི་ཞན་ཆ་སེལ་གང་ཐུབ་བྱས་པས། འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་སྒུལ་ཤུགས་རྒྱུན་མ་ཆད་པར་ཆེ་རུ་སོང་ཡོད། རྒྱལ་ཁབ་ལ་དབང་བའི་ཁེ་ལས་དང་མ་རྩ་སྒྱུར་བཅོས་ཏན་ཏིག་ངང་ནས་སྐུལ་སྤེལ་བཏང་བ་དང་། ཀུང་སིའི་ལམ་ལུགས་སྒྱུར་བཅོས་རྩ་བའི་ཆ་ནས་ལེགས་འགྲུབ་བྱུང་ཞིང་། ཟླ་སྒྲིལ་བསྐྱར་སྒྲིག་དང་། རིམ་གྲས་འཕྲི་འཐེན། སྤུས་ཕྱོད་མཉམ་སྤེལ་བཅས་ལ་ཕན་འབྲས་མངོན་གསལ་ཐོན་ཡོད། རྒྱལ་ཁབ་ལ་དབང་བའི་ཁེ་ལས་ཀྱི་ཕན་ཁེ་མངོན་གསལ་ཇེ་ལེགས་སུ་སོང་སྟེ། ན་ནིང་ཁེ་སྤོགས་23.5%འཕར་ཡོད། ནུས་ཁུངས་དང་། ལྕགས་ལམ། ཚྭ་ལས་སོགས་པའི་ཁྱབ་ཁོངས་སྒྱུར་བཅོས་ཟབ་སྤེལ་བྱས་པ་དང་། སྤྱི་ལ་དབང་བ་མ་ཡིན་པའི་ལམ་ལུགས་ཀྱི་དཔལ་འབྱོར་ཚོང་རར་བཅུག་འཐུས་ཇེ་ལྷུག་ཏུ་བཏང་ཡོད། གཏན་འཇགས་རྒྱུ་ནོར་གཅིག་གྱུར་ཐོག་ཐོ་རུ་འགོད་པའི་ལམ་ལུགས་བཙུགས་ཡོད། ནོར་ཁྲལ་སྒྱུར་བཅོས་འཕེལ་རྒྱས་ཆེན་པོ་བྱུང་ཡོད། ནོར་སྲིད་ཀྱི་སྔོན་རྩིས་དང་ངེས་རྩིས་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་མངོན་གསལ་དུ་ཁྱབ་སྤེལ་བྱས་ཏེ། མཉམ་སྤྱོད་དཔྱ་ཁྲལ་གཙོ་བོར་གྱུར་པའི་ཀྲུང་དབྱང་དང་ས་གནས་ཀྱི་ཡོང་སྒོ་བགོ་འགྲེམ་གྱི་གནས་སྟངས་བཙུགས་པ་དང་། ཀྲུང་དབྱང་དང་ས་གནས་ཀྱི་ནོར་སྲིད་འགན་དབང་དང་གཏོང་སྒོའི་འགན་འཁྲི་ཆ་བགོས་སྒྱུར་བཅོས་བྱེད་འགོ་བརྩམས་པ། ཀྲུང་དབྱང་གིས་ས་གནས་ལ་སྤྱིར་བཏང་གི་གཏོང་སྤྲོད་སྤོ་སྒྱུར་བྱེད་ཁྱོན་ཇེ་ཆེ་ཇེ་མང་དུ་བཏང་བ་དང་། ཆེད་དོན་གྱི་གཏོང་སྤྲོད་སྤོ་སྒྱུར་རྣམ་གྲངས་སུམ་ཆ་གཉིས་ཉུང་དུ་བཏང་ཡོད། ཁེ་སྤོགས་བཀག་སྡོམ་བྱེད་རིགས་རྩ་བའི་ཆ་ནས་གློད་པ་དང་། བཅོལ་དངུལ་འགན་བཅོལ་ལམ་ལུགས་བཟོས་པ། ཚོང་ལས་དངུལ་ཁང་ཆེ་འབྲིང་གྲས་སུ་ཀུན་ཕན་དངུལ་རྩའི་བྱ་ལས་ཚན་པ་འཛུགས་རྒྱུ་ཁྱབ་སྤེལ་བྱས་པ། སྲིད་ཇུས་དང་གསར་སྤེལ་གྱི་ངང་ཚུལ་ལྡན་པའི་དངུལ་རྩའི་སྒྲིག་གཞི་སྒྱུར་བཅོས་ཟབ་སྤེལ་བཅས་བྱས་ཏེ། དངུལ་རྩའི་ལྟ་སྐུལ་དོ་དམ་གྱི་མཐུན་སྦྱོར་ལམ་སྲོལ་འཐུས་ཚང་དུ་བཏང་ཡོད། གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་གསེབ་ཀྱི་འོས་འགན་སློབ་གསོ་དྲང་སྙོམས་ངང་འཕེལ་རྒྱས་ཡོང་བར་བྱེད་པའི་ལམ་སྲོལ་འཐུས་སྒོ་ཚང་དུ་བཏང་བ་དང་། རྒྱུགས་ལེན་སློབ་བསྡུའི་ལམ་ལུགས་སྒྱུར་བཅོས་བྱས་ཡོད། གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་གསེབ་ཀྱི་གྲོང་མིའི་མ་མཐའི་རྒན་གསོ་དང་། སྨན་བཅོས་འགན་བཅོལ་ལམ་ལུགས་གཅིག་གྱུར་བཟོས་པ་དང་། ལས་ཁུངས་ཀྱི་བྱ་ལས་སྡེ་ཚན་དང་ཁེ་ལས་ཀྱི་རྒན་གསོའི་འགན་བཅོལ་ལམ་ལུགས་གཅིག་སྒྲིལ་ཐུབ་ཡོད། རྒྱལ་ཁབ་ལ་དབང་བའི་མ་རྩ་ཆ་ཤས་ཤིག་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་ཐེབས་རྩར་སྣོན་སྒྱུར་གྱི་འཆར་གཞི་བཏོན་ཡོད། སྨན་བཅོས་དང་། སྨན་བཅོས་འགན་བཅོལ། སྨན་དང་སྨན་པ་བཅས་མཉམ་སྒུལ་གྱིས་སྒྱུར་བཅོས་བྱས་པ་དང་། གཞུང་བཙུགས་སྨན་ཁང་ཕྱོགས་བསྡུས་ཀྱིས་སྒྱུར་བཅོས་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་ཁྱབ་སྤེལ་བྱས་ཤིང་།
【1】
【2】
【3】
【4】
【5】
【6】
