རིགས་སྣ་མང་བའི་རིན་དངུལ་བསྡུས་པའི་དབང་གིས་ཁེ་ལས་མང་པོ་ཞིག་གི་ཁུར་པོ་ལྗིད་ཐལ་ཤོར་བས། དཔྱ་ཁྲལ་མ་ཡིན་པའི་ཁུར་པོ་ཇེ་ཡང་དུ་གཏོང་རྒྱུ་ཡིན། གཅིག་ནས་སྲིད་གཞུང་རང་བཞིན་གྱི་ཐེབས་རྩ་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་གཙང་བཤེར་དང་ཚད་ལྡན་བཟོ་བ་དང་། གྲོང་ཁྱེར་གྱི་སྤྱི་སྤྱོད་བྱ་གཞག་གི་ཟུར་སྣོན་སོགས་ཀྱི་ཐེབས་རྩ་མེད་པར་བཟོ་བ། ས་གནས་སྲིད་གཞུང་ལ་ཐེབས་རྩ་ཁག་གཅིག་རང་བརྟེན་ངང་རྩ་ཆག་གཏོང་དབང་སྤྲོད་རྒྱུ། གཉིས་ནས་ཀྲུང་དབྱང་གི་ཁེ་ལས་དང་འབྲེལ་བ་ཡོད་པའི་སྲིད་འཛིན་གྱི་བྱ་ལས་རང་བཞིན་གྱི་འགྲོ་གྲོན་ཁག་35མེད་པར་བཟོ་བའམ་བསྡུ་མཚམས་འཇོག་པ་དང་། འགྲོ་གྲོན་བསྡུ་བའི་རྣམ་གྲངས་ཕྱེད་ཀ་ཡན་ཉུང་དུ་གཏོང་བ། རྣམ་གྲངས་སོར་འཇོག་བྱས་རིགས་ལ་འགྲོ་གྲོན་བསྡུ་བའི་ཚད་གཞི་གཅོག་གང་ཐུབ། ས་གནས་ཁག་གིས་ཀྱང་ཁེ་ལས་དང་འབྲེལ་བ་ཡོད་པའི་སྲིད་འཛིན་གྱི་བྱ་ལས་རང་བཞིན་གྱི་འགྲོ་གྲོན་བསྡུ་ཚད་ཉུང་དུ་གཏོང་བ་བཅས་བྱེད་རྒྱུ། གསུམ་ནས་སྲིད་གཞུང་གིས་རིན་གོང་གཏན་འཁེལ་བྱེད་པའི་ཁེ་ལས་དང་འབྲེལ་བ་ཡོད་པའི་གཉེར་སྐྱོང་རང་བཞིན་གྱི་འགྲོ་གྲོན་བསྡུ་ཚད་ཉུང་དུ་གཏོང་བ་དང་། སྲིད་འཛིན་གྱི་ཞིབ་མཆན་འགོད་སྐབས་སུ་མཚམས་སྦྱོར་ཞབས་ཞུས་སྒྲིག་འགལ་ངང་ནས་འགྲོ་གྲོན་བསྡུ་རིགས་གཙང་སེལ་དང་། དངུལ་རྩ་དང་ལྕགས་ལམ་ཟོག་འདྲེན་སོགས་པའི་ཁྱབ་ཁོངས་སུ་ཁེ་ལས་དང་འབྲེལ་བ་ཡོད་པའི་གཉེར་སྐྱོང་རང་བཞིན་གྱི་འགྲོ་གྲོན་བསྡུ་ཚད་གཅོག་པའི་སྐུལ་འདེད་གཏོང་བ། ཚོང་རའི་སྙོམས་སྒྲིག་རིགས་ཀྱི་གཉེར་སྐྱོང་ཞབས་ཞུའི་རང་བཞིན་གྱི་འགྲོ་གྲོན་བསྡུ་བར་ལྟ་སྐུལ་དོ་དམ་བྱེད་ཤུགས་ཆེ་རུ་གཏོང་བ་བཅས་བྱེད་རྒྱུ། བཞི་ནས“འགན་བཅོལ་ལྔ་དང་གསོག་དངུལ་གཅིག”དང་འབྲེལ་བ་ཡོད་པའི་རིན་བསྡུའི་བསྡུར་ཚད་མུ་མཐུད་ནས་འོས་འཚམ་གཅོག་རྒྱུ། ལྔ་ནས་སྒྱུར་བཅོས་ཟབ་སྤེལ་དང་། སྲིད་ཇུས་འཐུས་སྒོ་ཚང་དུ་གཏོང་བར་བརྟེན་ནས། ཁེ་ལས་ཀྱི་ལམ་ལུགས་རང་བཞིན་གྱི་ཉོ་ཚོང་མ་གནས་གཅོག་པ་དང་། ནུས་སྤྱོད་དང་། དངོས་ཟོག་འགྲེམས་སྐྱེལ་ལ་སོགས་པའི་མ་གནས་གཅོག་རྒྱུ། འབྲེལ་ཡོད་སྡེ་ཚན་དང་ལས་ཁུངས་ཁག་ཚང་མས་ཁེ་ཆུང་དོར་ཏེ་བདེན་དོན་ལ་བསམ་ཤེས་བྱས་ནས། ཁེ་ལས་འཁུར་མེད་ལས་གཉེར་ཐོག་ནས། ཆ་རྐྱེན་བསྐྲུན་ཏེ་རང་རྒྱལ་གྱི་འགྲན་རྩོད་བཟང་ཆ་གསར་པར་འགྱུར་བར་བྱེད་རྒྱུ།
ཞན་ཆ་གནད་ལ་འཁེལ་བར་གསབ་ཤུཌ་ཆེ་རུ་གཏོང་རྒྱུ། དཔལ་འབྱོར་དང་སྤྱི་ཚོགས་འཕེལ་རྒྱས་དང་དམངས་འཚོ་ལེགས་བཅོས་ལ་ཚོད་འཛིན་ཚབས་ཆེན་བཟོ་བའི་གནད་དོན་མངོན་གསལ་ལ་དམིགས་ནས“ལོ་ལྔ་ཚན་བཅུ་གསུམ་པའི”འཆར་འགོད་ནང་གཏན་ལ་འཁེལ་བའི་རྣམ་གྲངས་གལ་ཆེན་ལ་སྐུལ་མ་གཏོང་རྒྱུ་དང་ཟུང་འབྲེལ་བྱས་ནས། ཞན་ཆ་གསབ་ཤུགས་ཆེ་རུ་བཏང་སྟེ་སྤྱི་པའི་ཞབས་ཞུ་དང་། རྨང་གཞིའི་སྒྲིག་བཀོད། འཕེལ་རྒྱས་གསར་གཏོད། ཐོན་ཁུངས་ཁོར་ཡུག་སོགས་ཀྱི་འདེགས་སྐྱོར་ནུས་པ་གང་མགྱོགས་ཆེ་རུ་གཏོང་རྒྱུ།
ས་ཁུལ་དབུལ་པོ་དང་མི་འབོར་དབུལ་པོ་ནི་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་འབྱོར་འབྲིང་སྤྱི་ཚོགས་བསྐྲུན་ཐུབ་པར་བྱེད་པའི་ཞན་ཆ་ཆེ་ཤོས་ཡིན་པས། དབུལ་སྐྱོར་གནད་འཁེལ་དང་དབུལ་སྒྲོལ་གནད་སྨིན་དོན་འཁྱོལ་གཏིང་ཟབ་བྱས་ཏེ་ད་ལོར་སླར་ཡང་གྲོང་གསེབ་ཀྱི་མི་གྲངས་དབུལ་པོ་ཁྲི་1000ཡན་ཉུང་དུ་བཏང་ནས་མི་ཁྲི་340གནས་སྤོ་དབུལ་སྐྱོར་ཐུབ་པར་བྱེད་རྒྱུ། ཀྲུང་དབྱང་ནོར་སྲིད་ཀྱི་ཆེད་དམིགས་དབུལ་སྐྱོར་མ་དངུལ་30％ཡན་མང་དུ་གཏོང་རྒྱུ། དམིགས་བསལ་དཀའ་ངལ་ཡོད་པའི་ས་ཁུལ་དང་། གསར་བརྗེའི་གནས་རྙིང་ཁུལ་གསར་སྤེལ་གཅིག་སྡུད་ཡུག་སྦྲེལ་བྱེད་ཤུགས་ཆེ་རུ་གཏོང་རྒྱུ་དང་། མཐའ་མཚམས་དང་མི་རིགས་ས་ཁུལ་གསར་སྤེལ་བྱེད་རྒྱུ། རྨང་གཞིའི་སྒྲིག་བཀོད་དང་སྤྱི་པའི་ཞབས་ཞུ་ལེགས་བཅོས། ཁྱད་ལྡན་ཐོན་ལས་འཕེལ་རྒྱས་དང་། ངལ་ལས་ཕྱིར་གཏོང་། སློབ་གསོ་དང་བདེ་ཐང་གི་དབུལ་སྐྱོར་བཅས་ལ་སྐུལ་མ་གཏོང་བ། གྲོང་ཚོ་དབུལ་པོ་སྤྱི་ཡོངས་ནས་ལེགས་སུ་འགྲོ་བའི་འདུ་འགོད་ལག་བསྟར། དབུལ་ཕོངས་ས་ཁུལ་དང་དབུལ་ཕོངས་མི་ཚོགས་ཀྱི་རང་འཕེལ་ནུས་པ་ཆེ་རུ་གཏོང་རྒྱུ། རྫོང་དབུལ་པོའི་ཞིང་འབྲེལ་མ་དངུལ་སྡེབ་སྒྲིག་ལ་སྐུལ་མ་བཏང་ནས། མ་དངུལ་དང་རྣམ་གྲངས་ཀྱི་ལྟ་སྐུལ་དོ་དམ་ལ་ཤུཌ་སྣོན་རྒྱག་རྒྱུ། དབུལ་སྐྱོར་མཐུན་སྦྱོར་ལམ་སྲོལ་གསར་གཏོད་བྱས་ཏེ་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་སྟོབས་ཤུགས་དབུལ་སྐྱོར་ནང་ཞུགས་རྒྱུར་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱེད་རྒྱུ། དབུལ་སྒྲོལ་འགག་སྒྲོལ་གྱི་འགན་འཁྲིའི་ལམ་ལུགས་དོན་འཁྱོལ་ཏན་ཏིག་དང་། དཔྱད་དཔོག་དང་དཔྱད་ཞིབ་ནན་ཤོས་ལག་ལེན་བསྟར་ནས། དབུལ་སྒྲོལ་རྫུན་མ་དང་། “དབུལ་སྒྲོལ་བཅུག་ཚུལ” གྲངས་ཀའི་དབུལ་སྒྲོལ་བཅས་ཞིབ་གཅོད་ནན་པོར་བྱས་ཏེ་དབུལ་སྒྲོལ་མང་ཚོགས་ཀྱིས་ཁས་ལེན་པ་དང་། ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་ཉམས་བསད་ཐེག་པའི་འགན་ལེན་ཏན་ཏིག་བྱེད་རྒྱུ།
（གཉིས） གཙོ་གནད་ཁྱབ་ཁོངས་དང་འགག་རྩའི་ལྷུ་ཚིགས་སྒྱུར་བཅོས་ཟབ་སྤེལ་བྱེད་རྒྱུ། ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་ཁྱབ་ཁོངས་ཁག་གི་སྒྱུར་བཅོས་གཏིང་ཟབ་ཏུ་གཏོང་བ་དང་། རྨང་གཞིའི་རང་བཞིན་དང་། འགག་རྩའི་རང་བཞིན་གྱི་སྒྱུར་བཅོས་ལ་སྐུལ་སྤེལ་ཇེ་མགྱོགས་བཏང་སྟེ་གཏིང་གི་འཕེལ་རྒྱས་སྒུལ་ཤུགས་ཆེ་རུ་གཏོང་རྒྱུ།
སྲིད་གཞུང་གི་འགན་ནུས་བསྒྱུར་བར་རྒྱུན་མཐུད་ངང་སྐུལ་མ་གཏོང་རྒྱུ། ཐོན་ཁུངས་བགོ་སྒྲིག་ཁྲོད་ཀྱི་ཚོང་རའི་ཐག་གཅོད་རང་བཞིན་གྱི་ནུས་པ་དང་སྲིད་གཞུང་གི་ནུས་པ་དེ་བས་ལེགས་པོར་འདོན་སྤེལ་བྱེད་པར། ལས་ཁུངས་ཁུ་བསྡུ་དང་དབང་ཆ་གཤམ་སྤྲོད། གློད་འདོམས་ཟུང་འབྲེལ། ཞབས་ཞུ་བཟང་འགྱུར་བཅས་ཀྱི་སྒྱུར་བཅོས་ངེས་པར་ཟབ་ཏུ་གཏོང་དགོས་པ་འདི་ནི་སྲིད་གཞུང་རང་ངོས་ཀྱི་གསར་བརྗེ་གཏིང་ཟབ་ཅིག་རེད། དཔའ་བོ་མཁྲིག་མ་བྲེགས་ཕོད་ཀྱི་བློ་སྟོབས་དང་། དཀའ་ངལ་གཙང་སེལ་མཐའ་གཅིག་ཏུ་བྱེད་པར་བརྟེན་ནས་མུ་མཐུད་མདུན་དུ་བསྐྱོད་རྒྱུ་ཡིན། གསལ་ཐོའི་དོ་དམ་ལམ་ལུགས་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་ཁྱབ་གདལ་བཏང་སྟེ། རྒྱལ་སྲིད་སྤྱི་ཁྱབ་ཁང་སྡེ་ཚན་གྱི་དབང་ཆ་དང་འགན་འཁྲི་གསལ་ཐོ་བཟོ་བ་དང་། སྲིད་གཞུང་གི་ཉུང་གཏོང་རང་མོས་དབང་ཆ་ཆུང་དུ་གཏོང་ཞིང་། ཚོང་རའི་རང་མོས་འདེམས་དབང་ཆེ་རུ་གཏོང་རྒྱུ་དང་། ཚོང་རར་བཅུག་འཐུས་ཀྱི་བཀག་རྒྱ་གསལ་ཐོའི་ཚོད་ལྟ་བྱེད་ཁྱོན་ཆེ་རུ་གཏོང་རྒྱུ། ཐོན་སྐྱེད་དང་ཞབས་ཞུའི་ཆོག་འཐུས་ལག་ཁྱེར་ཁག་གཅིག་གཙང་བཤེར་དང་མེད་པར་བཟོ་རྒྱུ། ཚོང་དོན་ལམ་ལུགས་སྒྱུར་བཅོས་གཏིང་ཟབ་བྱས་སྟེ། ལག་ཁྱེར་གཅིག་འཐུས་ལག་ལེན་བསྟར་རྒྱུ་དང་། “དཔང་ཡིག་ལག་ཁྱེར་ལོག་འབྱེད”ཀྱི་སྒྱུར་བཅོས་ཚོད་ལྟ་བྱེད་ཁྱོན་ཆེ་རུ་གཏོང་རྒྱུ། ལས་དོན་སྒྲུབ་རིང་དང་བསྒྲུབས་རྗེས་ཀྱི་ལྟ་སྐུལ་དོ་དམ་ལམ་ལུགས་འཐུས་ཚང་དུ་བཏང་སྟེ“སྐབས་བསྟུན་གཉིས་དང་ཡོངས་བསྒྲགས་གཅིག”གི་ལྟ་སྐུལ་དོ་དམ་ཡོངས་སུ་ཁྱབ་པར་བྱས་ནས། ཕྱོགས་བསྡུས་ཀྱིས་སྲིད་འཛིན་ཁྲིམས་བསྟར་གྱི་སྐུལ་མ་གཏོང་རྒྱུ། རྒྱལ་སྲིད་སྤྱི་ཁྱབ་ཁང་གི་སྡེ་ཚན་དང་ས་གནས་སྲིད་གཞུང་གི་ཆ་འཕྲིན་མ་ལག་ཕན་ཚུན་འབྲེལ་མཐུད་གང་མགྱོགས་བྱས་ཏེ་རྒྱལ་ཡོངས་གཅིག་གྱུར་གྱི་སྲིད་དོན་ཞབས་ཞུའི་ལས་སྟེགས་ཆགས་པར་བྱེད་རྒྱུ། ང་ཚོས་ངེས་པར་དུ་ཁེ་ལས་དང་མང་ཚོགས་ཚོར“གློད་འདོམས་ཞབས་ཞུ”གསུམ་གྱི་ཕན་འབྲས་ཀྱི་ཚོར་བ་སྔར་ལས་ཟབ་མོ་མྱོང་དུ་བཅུག་ནས། “མཇུག་མཐའི་སྤྱི་ལེ་གཅིག་”ཤར་བགྲོད་གང་ཐུབ་བྱེད་རྒྱུ་དང་། ནུས་ཤུགས་ཡོད་རྒུ་བཏོན་ཏེ་རྙོག་རྫོབ་དང་སྣང་མེད་ཀྱི་ཞན་ཆ་སེལ་བ་དང་། དྲང་གཞག་གི་ཐབས་ཇུས་ལག་བསྟར། སྟབས་བདེའི་སྒོ་མོ་འབྱེད་པ་བཅས་བྱེད་རྒྱུ་ཡིན།
ནོར་ཁྲལ་སྒྲིག་སྲོལ་སྒྱུར་བཅོས་ལ་མུ་མཐུད་སྐུལ་མ་གཏོང་རྒྱུ། ལས་ཁྲལ་འཕར་ཁྲལ་ལ་སྒྱུར་བའི་ཚོད་ལྟའི་སྲིད་ཇུས་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་ཁྱབ་གདལ་དོན་འཁྱོལ་དང་འཐུས་ཚང་དུ་གཏོང་རྒྱུ། གནས་ཐང་འཕར་ཁྲལ་གྱི་ཁྲལ་ཚད་གྲུབ་ཚུལ་སྟབས་བདེ་རུ་བཏང་སྟེ་ད་ལོར་ཁྲལ་རིམ་བཞི་པོ་གསུམ་དུ་ཟླ་སྒྲིལ་གཏོང་རྒྱུ་དང་། ཁ་གསལ་ཁམས་གཙང་དང་། སྔར་བས་དྲང་གཞག་གི་ཁྲལ་བསྡུའི་ཁོར་ཡུག་གཏོད་དེ་ཁེ་ལས་ཀྱི་དཔྱ་ཁྲལ་ཁུར་པོ་ཇེ་ཡང་དུ་གཏོང་རྒྱུ། ཀྲུང་དབྱང་དང་ས་གནས་ཀྱི་ནོར་སྲིད་འགན་དབང་དང་གཏོང་སྒོའི་འགན་འཁྲི་དབྱེ་བའི་སྒྱུར་བཅོས་ལ་སྐུལ་མ་གཏོང་བ་དང་། ཡོང་འབབ་ཆ་བགོས་ཀྱི་སྤྱིའི་འཆར་གཞི་གང་མགྱོགས་འདིང་བ། ས་གནས་ཀྱི་དཔྱ་ཁྲལ་མ་ལག་འཐུས་སྒོ་ཚང་དུ་གཏོང་བ། ས་གནས་སྲིད་གཞུང་གི་བུ་ལོན་གཡར་ཚུལ་ཚད་ལྡན་བཟོ་བ་བཅས་བྱེད་རྒྱུ། སྲིད་གཞུང་གི་སྔོན་རྩིས་དང་ངེས་རྩིས་ཡོངས་བསྒྲགས་ཁྱབ་སྤེལ་གཏིང་ཟབ་དང་། ཕྱིར་བསྡུ་མ་ཐུབ་པའི་མ་རྩ་བབ་བསྟུན་ཡོང་བའི་ལྡོག་སྐུལ་བྱས་ཏེ་མ་རྩ་བེད་སྤྱོད་ཐུབ་ཚད་ཆེ་རུ་བཏང་ནས། དངུལ་གཏོང་རིགས་ཚང་མ་མངོན་གསལ་ཆེ་སར་གཏོང་བ་དང་། ཕན་གོ་དངོས་ཆོད་དུ་སྤྱོད་རྒྱུ་ཡིན།
དངུལ་རྩའི་སྒྲིག་གཞི་སྒྱུར་བཅོས་དམ་འཛིན་ཡག་པོར་བྱེད་རྒྱུ། དངུལ་རྩའི་སྒྲིག་གཞིའི་ལས་རྐང་འབུར་ཐོན། ལྟེ་བ་གཞི་ཚུགས་བཅས་ཡོང་བར་བྱས་ཏེ་དངོས་ཚན་དཔལ་འབྱོར་ལ་ཞབས་འདེགས་ཞུ་བའི་ནུས་པ་ཆེ་རུ་བཏང་ནས། བདེན་བྲལ་རྫུན་གཏོང་བཀག་འགོག་བྱེད་རྒྱུ། ཚོང་ལས་དངུལ་ཁང་ཆེ་འབྲིང་དུ་ཀུན་ཕན་དངུལ་རྩའི་ལས་དོན་པུའུ་འཛུགས་རྒྱུའི་སྐུལ་ལྕག་གཏོང་བ་དང་། རྒྱལ་ཁབ་ལ་དབང་བའི་དངུལ་ཁང་ཆེ་གྲས་ཀྱིས་སྔོན་ལ་སྒྲུབ་ཐུབ་པར་བྱས་ཏེ་ཁྱད་པར་ལྡན་པའི་དཔྱད་དཔོག་གདེང་འཇོག་བྱེད་ཐབས་དང་རོགས་སྐྱོར་གྱི་སྲིད་ཇུས་ལག་བསྟར་དང་། ཁེ་ལས་འབྲིང་ཆུང་གི་དངུལ་བསྡུ་དཀའ་བ་དང་། དངུལ་བསྡུ་ཐང་ཆེ་ཕན་འབྲས་ཐོན་པར་ཞི་ལྷོད་དུ་གཏོང་རྒྱུ། སྲིད་ཇུས་རང་བཞིན་དང་གསར་སྤེལ་རང་བཞིན་གྱི་དངུལ་རྩའི་ནུས་པ་འདོན་སྤེལ་ཡག་པོ་བྱས་ཏེ་གྲོང་གསེབ་ཀྱི་ཡིད་རྟོན་ཁང་གིས“ཞིང་གསུམ”ལ་ཞབས་འདེགས་ཞུ་བའི་ནུས་པ་ཆེ་རུ་གཏོང་རྒྱུ། རིམ་པ་མང་བའི་མ་རྩའི་ཚོང་ར་སྒྱུར་བཅོས་ཟབ་སྤེལ་དང་། གཙོ་གདན་ཚོང་རའི་རྨང་གཞིའི་རང་བཞིན་གྱི་ལམ་ལུགས་འཐུས་ཚང་དུ་གཏོང་བ། ལས་གཏོད་ཁག་དང་། གཉེར་གཞི་གསར་གསུམ་འཕེལ་རྒྱས་ཧུར་ཐག་གཏོང་བ། ས་ཁོངས་རང་བཞིན་གྱི་རྐང་དབང་ཁྲོམ་ར་ཚད་ལྡན་དུ་འཕེལ་རྒྱས་གཏོང་བ་བཅས་བྱེད་རྒྱུ། འགན་བཅོལ་མ་རྩས་དངོས་ཚན་དཔལ་འབྱོར་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱེད་པའི་ཐབས་ལམ་ཡང་དུ་བཏང་ནས་སྐྱོན་བྲལ་དངུལ་རྩ་འཕེལ་རྒྱས་ཤུགས་ཆེན་གཏོང་རྒྱུ། དེང་སྐབས་བརྒྱུད་རིམ་རང་བཞིན་གྱི་ཉམས་ཉེན་སྤྱིའི་ཆ་ནས་ཚོད་འཛིན་ཐུབ་མོད་ཀྱང་། ཚུན་མིན་རྒྱུ་ནོར་དང་། བུན་འཛིན་གན་འགལ། གྲིབ་གཟུགས་དངུལ་ཁང་། དྲ་སྦྲེལ་དངུལ་རྩ་སོགས་གྱི་ཉམས་ཉེན་སོགས་ཀྱི་རིགས་ལ་དོགས་ཟོན་ཆེ་རུ་གཏོང་རྒྱུ། དངུལ་རྩའི་ལྟ་སྐུལ་དོ་དམ་སྒྲིག་སྲོལ་སྒྱུར་བཅོས་ལ་སྐུལ་མ་བརྟན་པོར་བཏང་སྟེ་ཉམས་ཉེན་འབྱུང་གཞི་མངོན་གསལ་དོད་རིགས་གོ་རིམ་ལྡན་པའི་ངང་ནས་སེལ་བ་དང་ཐག་གཅོད་བྱེད་པ་དང་། དངུལ་རྩའི་སྒྲིག་ལམ་དག་ཐེར་ཚད་ལྡན་བྱས་ནས་དངུལ་རྩའི་ཉམས་ཉེན“འགོག་སྲུང་བྱ་གཞི”བརྟན་དུ་གཏོང་རྒྱུ། རང་རྒྱལ་གྱི་དཔལ་འབྱོར་གཞི་རྩའི་ངོས་ནས་ཡག་པོ་ཡོད་པ་དང་། ཚོང་ལས་དངུལ་ཁང་གི་མ་རྩ་འདང་ངེས་ཡོད་པ། གུན་གསབ་ཁེབས་ཁྱོན་ཆེ་ཙམ་ཡོད་པ། བཀོལ་སྤྱོད་ཆོག་པའི་ལག་ཆ་དང་ཐབས་ཤེས་མང་བས། བརྒྱུད་རིམ་རང་བཞིན་གྱི་དངུལ་རྩའི་ཉམས་ཉེན་མི་ཐོན་པའི་གཞི་ཐིག་སྲུང་བར་ང་ཚོར་ཆོད་སེམས་དང་བློ་གདེང་། འཇོན་ཐང་། ཐབས་ཤེས་བཅས་ཡོད།
རྒྱལ་ཁབ་ལ་དབང་བའི་ཁེ་ལས་དང་རྒྱུ་ནོར་སྒྱུར་བཅོས་ཇེ་མགྱོགས་སུ་གཏོང་རྒྱུ། སྲོག་ཤིང་གི་འགྲན་ནུས་དང་ཐོན་ཁུངས་བགོ་སྒྲིག་གི་ལས་ཕྱོད་ཆེ་རུ་གཏོང་རྒྱུར་དམིགས་ཏེ་ཀུང་སིའི་ཁྲིམས་མི་བཅོས་སྐྱོང་གི་གྲུབ་ཚུལ་དོ་མཉམ་ཕན་འབྲས་ཐོན་པ་དང་། ཚོང་ར་ཅན་དུ་འགྱུར་བའི་གཉེར་སྐྱོང་ལམ་སྲོལ་བབ་བསྟུན་མཁོ་ཆོད་ཆགས་པར་བྱེད་རྒྱུ། ད་ལོར་ཀུང་སིའི་ལམ་ལུགས་སྒྱུར་བཅོས་གཞི་རྩའི་ཆ་ནས་འགྲུབ་པར་བྱེད་རྒྱུ། དབང་ལུགས་འདྲེས་མའི་ལམ་ལུགས་སྒྱུར་བཅོས་ཇེ་ཟབ་ཏུ་སྤེལ་ཏེ་གློག་ཤུགས་དང་། རྡོ་སྣུམ། རང་བྱུང་སོལ་རླངས། ལྕགས་ལམ། དམངས་སྤྱོད་མཁའ་འགྲུལ། གློག་འཕྲིན། དམག་དོན་བཟོ་ལས་སོགས་པའི་ཁྱབ་ཁོངས་ནང་དངོས་སུ་གོམ་པ་བགྲོད་རྒྱུ། གློག་ཤུགས་དང་། རྡོ་སྣུམ། རང་བྱུང་སོལ་རླངས་བཅས་ཀྱི་སྒྲིག་སྲོལ་སྒྱུར་བཅོས་དམ་འཛིན་ཡག་པོར་བྱས་ཏེ་འགྲན་རྩོད་རང་བཞིན་གྱི་ལས་སྒོའི་སྒོ་འབྱེད་རྒྱུ། རྒྱལ་ཁབ་ལ་དབང་བའི་ཁེ་ལས་ཁུ་བསྡུ་ལེགས་གཏོང་དང་སྤུས་ཕྱོད་མཉམ་འདེགས་ཀྱི་རྒྱུན་སྐྱོང་བར། སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་འགན་ནུས་སྒྲུབ་རིགས་ལས་བྲལ་རྒྱུ་དམ་འཛིན་བྱས་ཏེ། ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་ཤུལ་ལུས་གནད་དོན་ཐག་གཅོད་བྱེད་རྒྱུ། རྒྱལ་ཁབ་ལ་དབང་བའི་དངུལ་འཇོག་དང་། གཉེར་སྐྱོང་ཀུང་སིའི་སྒྱུར་བཅོས་ཚོད་ལྟར་སྐུལ་སྤེལ་གཏོང་རྒྱུ། རྒྱལ་ཁབ་ལ་དབང་བའི་རྒྱུ་ནོར་ལ་ལྟ་སྐུལ་དོ་དམ་ལེགས་སུ་གཏོང་བ་དང་ཤུགས་སྣོན་བརྒྱབ་སྟེ་རྒྱུ་ནོར་གྱི་གནས་ཐང་སྲུང་འཕར་གྱི་འགན་ལེན་བྱས་ནས་མི་དམངས་ཀྱི་ཐུན་མོང་རྒྱུ་ནོར་སྲུང་སྐྱོང་ཡག་པོ་བྱེད་པ་དང་འཕེལ་རྒྱས་ཡག་པོར་གཏོང་རྒྱུ།
སྤྱི་དབང་མ་ཡིན་པའི་ལམ་ལུགས་ཀྱི་དཔལ་འབྱོར་གསོན་ཤུགས་སྔར་ལྷག་འཕེལ་བར་བྱེད་རྒྱུ། སྤྱི་ལ་དབང་བ་མིན་པའི་ལམ་ལུགས་ཀྱི་དཔལ་འབྱོར་འཕེལ་རྒྱས་གཏོང་བར་རོགས་སྐྱོར་བྱེད་པའི་སྲིད་ཇུས་དང་བྱེད་ཐབས་དོན་འཁྱོལ་གཏིང་ཟབ་དང་། སྲིད་ཚོང་གཉིས་ཀྱི་འབྲེལ་བ་དཔེ་གསར་གང་མྱུར་འཛུགས་པ། སྤྱི་དབང་མ་ཡིན་པའི་ལམ་ལུགས་ཀྱི་ཁེ་ལས་རྒྱལ་ཁབ་ལ་དབང་བའི་ཁེ་ལས་ཀྱི་སྒྱུར་བཅོས་ནང་ཞུགས་པར་བསྔགས་སྐུལ་བཅས་བྱེད་རྒྱུ། ཁེ་དབང་འདྲ་མཉམ་དང་། གོ་སྐབས་འདྲ་མཉམ། སྒྲིག་སྲོལ་འདྲ་མཉམ་བཅས་མཐའ་འཁྱོངས་དང་། སྤྱི་དབང་མ་ཡིན་པའི་ལམ་ལུགས་ཀྱི་དཔལ་འབྱོར་ཚོང་རར་ཞུགས་འཐུས་ཇེ་ལྷུག་ཏུ་གཏོང་རྒྱུ། བཅའ་ཁྲིམས་དང་ཁྲིམས་སྲོལ་ནང་ཞུགས་འཐུས་གསལ་པོར་བཀོད་མེད་པའི་ལས་རིགས་དང་ཁྱབ་ཁོངས་ཡིན་རིགས་ཚང་མར་ཚོང་རའི་བྱེད་པོའི་རིགས་ཞུགས་ཆོག་པར་བྱེད་རྒྱུ། ཕྱི་རྒྱལ་གྱི་མ་དངུལ་སྒོ་ཕྱེ་བའི་ལས་རིགས་དང་ཁྱབ་ཁོངས་ཡིན་རིགས་ཚང་མ་དམངས་ཁྲོད་མ་རྩར་སྒོ་འབྱེད་རྒྱུ། ཚོང་རའི་འགྲན་རྩོད་དྲང་གཞག་ལ་གནོད་པའི་ཚུན་མིན་བྱེད་སྤྱོད་ཚང་མ་མཐའ་གཅིག་ཏུ་བཀག་འགོག་བྱེད་རྒྱུ་ཡིན།
ཐོན་རྫས་ཀྱི་དབང་ཆ་སྲུང་བའི་ལམ་ལུགས་འཛུགས་སྐྱོང་བྱེད་ཤུགས་ཆེ་རུ་གཏོང་རྒྱུ། ཐོན་རྫས་ཀྱི་བདག་དབང་བསྲུང་བ་ནི་ངལ་རྩོལ་སྲུང་སྐྱོང་དང་། གསར་སྐྲུན་གསར་གཏོད་སྲུང་སྐྱོང་། ཐོན་སྐྱེད་ནུས་ཤུགས་སྲུང་སྐྱོང་དང་འཕེལ་རྒྱས་གཏོང་བ་བཅས་རེད། ཐོན་རྫས་ཀྱི་བདག་དབང་སྲུང་བའི་ལམ་ལུགས་གང་མགྱོགས་འཐུས་ཚང་དུ་གཏོང་བ་དང་། དབང་བའི་ལམ་ལུགས་ཀྱི་དཔལ་འབྱོར་རྩ་འཛུགས་དང་། སྤྱི་དམངས་ཀྱི་རྒྱུ་ནོར་དབང་ཆ་ཁག་འགན་ལེན་བྱེད་པ། མི་རྣམས་ལ་ལས་གཏོད་དང་། གསར་གཏོད། ཕྱུག་འགྱུར་བཅས་ཀྱི་ལྕག་སྐུལ་བཏང་སྟེ་ཁེ་ལས་པའི་སྙིང་སྟོབས་འཕེལ་བ་དང་སྲུང་སྐྱོང་བྱས་ཏེ། ཁེ་ལས་པ་བློ་བདེ་པོའི་ངང་ནས་གཉེར་སྐྱོང་དང་དངུལ་འཇོག་བྱེད་དུ་འཇུག་རྒྱུ། ཁེ་ལས་ཀྱི་ཐོན་རྫས་བདག་དབང་ལ་གནོད་འཚེ་གཏོང་བའི་བྱེད་སྤྱོད་རིགས་ངེས་པར་དུ་རྩད་ཞིབ་ཐག་གཅོད་ནན་པོར་བྱེད་པ་དང་། ནོར་འཁྲུལ་ཡོད་ན་ངེས་པར་ཡོ་བསྲང་བྱེད་རྒྱུ།
སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་སྒྲིག་སྲོལ་སྒྱུར་བཅོས་ལ་སྐུལ་སྤེལ་ཤུགས་ཆེན་གཏོང་རྒྱུ། ཡོང་འབབ་བགོ་བཤའི་ལམ་ལུགས་ཆ་འགྲིག་སྒྱུར་བཅོས་གཏིང་ཟབ་བྱེད་རྒྱུ། རྒན་གསོའི་འགན་བཅོལ་ལམ་ལུགས་སྒྱུར་བཅོས་བརྟན་པོའི་ངང་བྱས་ཏེ་རྒྱལ་ཁབ་ལ་དབང་བའི་མ་རྩ་ཁག་གཅིག་སྤྱི་ཚོགས་འགན་བཅོལ་གྱི་ཐེབས་རྩ་ཕུན་སུམ་ཚོགས་སུ་གཏོང་བྱེད་དུ་བསྒྱུར་རྒྱུ། སྨན་བཅོས་དང་། སྨན་བཅོས་འགན་ལེན། སྨན་རྫས་བཅས་མཉམ་སྒུལ་སྒྱུར་བཅོས་ཟབ་སྤེལ་བྱེད་རྒྱུ། གཞུང་བཙུགས་སྨན་ཁང་ཕྱོགས་བསྡུས་ཀྱིས་སྒྱུར་བཅོས་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་ཁྱབ་སྤེལ་བྱས་ཏེ་སྨན་རྫས་ཀྱི་ཁ་སྣོན་ཚང་མ་མེད་པར་བཟོས་ནས་སྨན་བཅོས་རིན་གོང་དང་། མི་དོན་གླ་ཕོགས། སྨན་རྫས་འཁོར་སྐྱོད། སྨན་བཅོས་འགན་བཅོལ་གྱི་གཏོང་སྤྲོད་བྱེད་སྟངས་སོགས་པ་སྒྱུར་བཅོས་མཐུན་སྦྱོར་ཡོང་བར་བྱེད་རྒྱུ། སློབ་གསོ་དང་། རིག་གནས། བྱ་གཞག་ཚན་པ་སོགས་ཀྱི་སྒྱུར་བཅོས་གཏིང་ཟབ་ཡོང་བར་བྱས་ཏེ་སྤྱི་ཚོགས་ཁྱབ་ཁོངས་ཀྱི་གཏིང་ཤུགས་ཆེན་པོ་འདོན་གང་ཐུབ་བྱེད་རྒྱུ།
སྐྱེ་ཁམས་དཔལ་ཡོན་གྱི་སྒྲིག་སྲོལ་སྒྱུར་བཅོས་ཟབ་ཏུ་སྤེལ་རྒྱུ། བྱེད་པོའི་ནུས་པའི་ཁུལ་གྱི་ལམ་ལུགས་དང་སྐྱེ་ཁམས་ཀྱི་གུན་གསབ་ལམ་སྲོལ་འཐུས་ཚང་དུ་བཏང་སྟེ་ཐོན་ཁུངས་ཁོར་ཡུག་གི་ལྟ་ཞིབ་སྔོན་བརྡའི་ལམ་སྲོལ་འཛུགས་པ་དང་། རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་རང་བྱུང་ཐོན་ཁུངས་དང་རྒྱུ་ནོར་གྱི་དོ་དམ་སྒྲིག་སྲོལ་འཐུས་སྒོ་ཚང་དུ་གཏོང་བའི་ཚོད་ལྟ། རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་སྤྱི་གླིང་སྒྲིག་སྲོལ་གྱི་སྤྱིའི་འཆར་གཞི་འདོན་པ་བཅས་བྱས་ཏེ་སྐྱེ་ཁམས་དཔལ་ཡོན་འཛུགས་སྐྱོང་ལ་ལམ་ལུགས་ཀྱི་འགན་སྲུང་ནུས་ལྡན་འདོན་སྤྲོད་བྱེད་རྒྱུ།
（གསུམ） རྒྱལ་ནང་གི་དགོས་མཁོའི་གཏིང་ཤུགས་སྔར་བས་ཆེ་རུ་གཏོང་རྒྱུ། མཁོ་སྤྲོད་ཕྱོགས་ཀྱི་གྲུབ་ཚུལ་དང་དགོས་མཁོའི་གྲུབ་ཚུལ་ཕན་ཚུན་འཚམ་མཐུན་དང་། འཛད་སྤྱོད་རིམ་སྤོར་དང་དངུལ་འཇོག་ནུས་ལྡན་ཕན་ཚུན་སྐུལ་རེས། ས་ཁོངས་དང་གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་གསེབ་ཕན་ཚུན་མཐུན་སྦྱོར་ཡོང་བ་བཅས་བྱས་ཏེ་དཔལ་འབྱོར་འཕེལ་བའི་ནང་མཁོའི་རྒྱུན་རིང་སྐུལ་འཁྲིད་ནུས་པ་ཆེ་རུ་གཏོང་རྒྱུ།
འཛད་སྤྱོད་བརྟན་པོའི་ངང་འཕར་བར་བྱེད་རྒྱུ། འཛད་སྤྱོད་ཀྱི་དགོས་མཁོའི་འགྱུར་ལྡོག་དང་འཚམ་པར་བྱེད་པ་དང་། སྲིད་ཇུས་དང་བྱེད་ཐབས་འཐུས་ཚང་དུ་གཏོང་བ། འཛད་སྤྱོད་ཁོར་ཡུག་ལེགས་སུ་གཏོང་བ་བཅས་བྱེད་རྒྱུ། གཅིག་ནས་ཞབས་ཞུའི་འཛད་སྤྱོད་མགྱོགས་སུ་འཕེལ་རྒྱས་གཏོང་རྒྱུ། ཞབས་ཞུའི་ལས་རིགས་ཕྱོགས་བསྡུས་ཀྱིས་སྒྱུར་བཅོས་ཚོད་ལྟ་བྱེད་ཐེངས་གསར་པ་འགོ་བྱེད་ཚུགས་ཤིང་། སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་སྟོབས་ཤུགས་ཀྱིས་སློབ་གསོ་དང་། རིག་གནས། རྒན་གསོ། སྨན་བཅོས་སོགས་ཀྱི་ཞབས་ཞུ་འདོན་སྤྲོད་བྱེད་པར་རོགས་སྐྱོར་བྱེད་རྒྱུ། ཞབས་ཞུའི་ལས་རིགས་ཀྱི་མ་དཔེ་གསར་གཏོད་དང་། ལས་རིགས་བརྒལ་ནས་མཉམ་འདྲེས་ཡོང་བར་བྱེད་པ། སྨན་བཅོས་ལུས་གསོ་ཟུང་འབྲེལ་དང་། རིག་གནས་བསམ་བཀོད་སོགས་ཀྱི་གསར་དར་འཛད་སྤྱོད་འཕེལ་རྒྱས་གཏོང་རྒྱུ། ཡུལ་སྐོར་སྒྲིག་ཆས་དང་ཞབས་ཞུ་འཐུས་ཚང་དུ་བཏང་སྟེ་གྲོང་གསེབ་དང་། སྤྲོ་གསེང་ངལ་གསོ། ཡུལ་ཁམས་ཡོངས་ཀྱི་ཡུལ་སྐོར་འཕེལ་རྒྱས་ཤུགས་ཆེན་གཏོང་རྒྱུ་ཡིན། གྲངས་ཀའི་དུད་ཁྱིམ་དང་། དྲ་ཐོག་སློབ་གསོ་སོགས་ཀྱི་ཆ་འཕྲིན་འཛད་སྤྱོད་བྱེད་ཁྱོན་ཆེ་རུ་གཏོང་རྒྱུ། ཞལ་པར་གྲོས་མོལ་དང་མྱུར་སྐྱེལ་རིགས་སྡེ་ཁུལ་དང་གྲོང་གསེབ་ཏུ་མཆེད་པར་བྱས་ཏེ། དངོས་གཞིའི་ཚོང་ཁང་གི་བྲིན་འཚོང་དང་དྲ་ཐོག་ཉོ་ཚོང་མཉམ་འདྲེས་འཕེལ་རྒྱས་གཏོང་རྒྱུ། གཉིས་ནས་རྒྱུ་སྤུས་ལེགས་པའི་ཐོན་རྫས་འཛད་སྤྱོད་མང་དུ་གཏོང་རྒྱུ། ཁེ་ལས་ཀྱིས་རིགས་སྣ་ཇེ་མང་དང་། རྒྱུ་སྤུས་ཇེ་བཟང་། ཚོང་རྟགས་གསར་གཏོད་བཅས་བྱེད་པའི་སྣེ་ཁྲིད་བྱེད་ཅིང་། ཕྱི་ནང་གཉིས་འཚོང་གི་ཐོན་རྫས“ཐོན་སྐྱེད་བྱེད་རིམ་དང་ཚད་གཞི། རྒྱུ་སྤུས་རྣམ་གསུམ་འདྲ་མཉམ”དུ་ལག་བསྟར་བྱེད་ཁྱོན་ཆེ་རུ་བཏང་ནས། འཛད་སྤྱོད་རིམ་སྤོར་གྱི་དགོས་མཁོ་སྔར་ལས་ལྷག་པར་བསྐོང་རྒྱུ། གསུམ་ནས་ཚོང་རའི་སྒྲིག་ལམ་དག་ཐེར་དང་ཚད་ལྡན་བཟོ་རྒྱུ། རྫུན་རྫུས་ཞན་གསུམ་དང་། བརྡ་ཁྱབ་རྫུན་མ། རིན་གོང་གཡོ་རྫུས་སོགས་ཀྱི་བྱ་སྤྱོད་རྩད་ཞིབ་ཐག་གཅོད་ནན་པོར་བྱེད་པ་དང་། འཛད་སྤྱོད་པའི་ཁེ་དབང་སྲུང་སྐྱོང་བྱེད་ཤུགས་ཆེ་བཏང་ནས་མང་ཚོགས་ཚོ་དངུལ་བཏང་ནས་འཛད་སྤྱོད་བྱེད་རིགས་ཡིད་མི་སུན་པ་དང་། བློ་བདེ་ཡོང་བར་བྱེད་རྒྱུ།
ཕན་ནུས་ལྡན་པའི་དངུལ་འཇོག་ཁྱོན་ཧུར་ཐག་སྐྱེད་རྒྱུ། ཞན་ཆ་གསབ་པ་དང་། གྲུབ་ཚུལ་ལེཌ་སྒྲིག གསར་གཏོད་ཡར་སྐུལ། དམངས་འཚོར་ཕན་པ་བཅས་ཀྱི་ཁྱབ་ཁོངས་སུ་མ་དངུལ་སྔར་ལས་མང་པོ་འཇོག་པའི་ཁྲིད་སྟོན་བྱེད་རྒྱུ། ད་ལོར་ལྕགས་ལམ་འཛུགས་སྐྲུན་ལ་མ་དངུལ་སྒོར་དུང་ཕྱུར་8000དང་། གཞུང་ལམ་དང་ཆུ་ལམ་ཐོག་སྐྱེལ་འདྲེན་ལ་མ་དངུལ་སྒོར་དུང་ཕྱུར་1.8འཇོག་རྒྱུ་ལེགས་འགྲུབ་བྱེད་རྒྱུ་མ་ཟད། ཆུ་བེད་ལས་གྲྭ་འགངས་ཆེན་15ཡང་འཛུགས་སྐྲུན་བྱེད་འགོ་བརྩམ་རྒྱུ་དང་། འཁོར་ལམ་འགྲིམ་འགྲུལ་དང་། དམངས་སྤྱོད་མཁའ་འགྲུལ་དང་། གློག་འཕྲིན་གྱི་རྨང་གཞིའི་སྒྲིག་བཀོད་སོགས་པའི་ལས་གཞི་འགངས་ཆེན་ལ་མུ་མཐུད་ཤུགས་སྣོན་རྒྱག་རྒྱུ། ཀྲུང་དབྱང་གི་སྔོན་རྩིས་སུ་མ་དངུལ་སྒོར་དུང་ཕྱུར་5076བཀོད་སྒྲིག་བྱེད་རྒྱུ། དམངས་ཁྲོད་ཀྱི་དངུལ་འཇོག་ལ་སྐུལ་མ་གཏོང་བའི་སྲིད་ཇུས་དང་བྱེད་ཐབས་དོན་འཁྱོལ་དང་འཐུས་སྒོ་ཚང་དུ་གཏོང་རྒྱུ། སྲིད་གཞུང་དང་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་མ་རྩ་མཉམ་ལས་ལ་སྐུལ་འདེད་བཏང་ནས། འབྲེལ་ཡོད་རིན་གོང་དང་། ཁྲལ་གྲོན་སོགས་ཀྱི་གཟིགས་སྐྱོང་སྲིད་ཇུས་འཐུས་ཚང་དུ་གཏོང་རྒྱུ། སྲིད་གཞུང་གིས་སྣེ་ཁྲིད་དེ་ཟོལ་མེད་ཡིད་རྟོན་ཐུབ་པར་བྱེད་དགོས་པ་ལས། ཁ་དན་རང་དགར་སྒྱུར་རིགས་གཏན་ནས་བྱེད་མི་རུང་བ་དང་། “འགོ་ཁྲིད་གསར་པས་རྩིས་ཐོ་རྙིང་པར་ཁ་ཡ་མི་བྱེད་པ”གཏན་ནས་བྱེད་མི་རུང་།
ས་ཁོངས་ཀྱི་འཕེལ་རྣམ་ལེགས་སུ་གཏོང་རྒྱུ། འཐབ་ཇུས་ཆེན་པོ་གསུམ་དང“སྤེལ་གཞི་ཆེ་ཁག་བཞིའི”འཕེལ་རྒྱས་གཅིག་གྱུར་འཆར་འགོད་ཐོག་སྤེལ་རྒྱུ་དང་། འབྲེལ་ཡོད་འཆར་གཞི་ལག་བསྟར་ལེགས་པོར་བྱས་ནས་བྱེད་ཐབས་གསར་པ་ཞིབ་འཇུག་དང་གཏན་འབེབས་བྱེད་རྒྱུ། རྒྱལ་ཁབ་རིམ་པའི་ས་ཁུལ་གསར་པ་དང་། གསར་སྤེལ་ཁུལ། ཐོན་ལས་འདུས་ཁུལ་སོགས་ཀྱིས་གསར་གཏོད་འཕེལ་རྒྱས་གཏོང་བར་སྐུལ་སྤེལ་གཏོང་རྒྱུ། ཐོན་ཁུངས་སྟོངས་ཟད་དང་། སྐྱེ་ཁམས་ཞན་འགྱུར་ཚབས་ཆེན་སོགས་པའི་ས་ཁུལ་གྱི་དཔལ་འབྱོར་རིགས་སྒྱུར་འཕེལ་རྒྱས་ཡོང་བའི་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱེད་རྒྱུ། མཁའ་ཁོངས་ཐོན་ཁུངས་བགོ་སྒྲིག་ལེགས་འགྱུར་དང་། རྒྱ་མཚོའི་དཔལ་འབྱོར་དཔེ་སྟོན་ཁུལ་འཛུགས་སྐྲུན་ལ་སྐུལ་འདེད། མཚོ་རྒྱུད་སྟོབས་ཆེའི་རྒྱལ་ཁབ་འཛུགས་སྐྲུན་བྱེད་ཚད་མགྱོགས་སུ་གཏོང་བ་བཅས་བྱས་ཏེ། རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་རྒྱ་མཚོའི་ཁེ་དབང་སྲུང་སྐྱོང་མཐའ་གཅིག་ཏུ་བྱེད་རྒྱུ།
གྲོང་རྡལ་དང་གྲོང་ཁྱེར་དཔེ་གསར་ཅན་དུ་སྐུལ་སྤེལ་ཏན་ཏིག་གཏོང་རྒྱུ། ཐེམ་ཐོའི་ལམ་ལུགས་སྒྱུར་བཅོས་ཟབ་སྤེལ་བྱས་ཏེ། ད་ལོར་གྲོང་ཁྱེར་དུ་གཞིས་ཆགས་ཐུབ་པའི་མི་ཁྲི་1300ཡན་ཟིན་པར་བྱེད་ཅིང་། གཞིས་ཆགས་ལག་ཁྱེར་ལམ་ལུགས་ཡོངས་སུ་ཁྱབ་ཚད་མགྱོགས་སུ་གཏོང་རྒྱུ། གྲོང་ཁྱེར་འབྲིང་ཆུང་དང་ཁྱད་ཆོས་ལྡན་པའི་གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་རྡལ་ཆུང་གྲས་འཕེལ་རྒྱས་གཏོང་བར་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱས་ཏེ། ཆ་རྐྱེན་འཛོམས་པའི་རྫོང་དང་གྲོང་རྡལ་དམིགས་བསལ་ཆེན་པོ་ཁག་གཅིག་རིམ་པ་ལྡན་པའི་སྒོ་ནས་གྲོང་ཁྱེར་དུ་སྒྱུར་བར་སྐུལ་འདེད་བཏང་ནས། གྲོང་ཁྱེར་ཁྱུ་ཚོགས་ཀྱི་འགྱེད་འཕྲོ་དང་སྐུལ་ཁྲིད་ཀྱི་ནུས་པ་འདོན་སྤེལ་བྱེད་རྒྱུ། “སྒྲིག་སྲོལ་མང་པོ་གཅིག་ཏུ་ཟླ་སྒྲིལ་གཏོང་རྒྱུར”སྐུལ་འདེད་བཏང་ནས་གྲོང་ཁྱེར་གྱི་འཆར་འགོད་ཇུས་གཞིའི་ཆུ་ཚད་མཐོ་རུ་གཏོང་རྒྱུ། ཨར་ལས་ལས་རིགས་སྒྱུར་བཅོས་དང་འཕེལ་རྒྱས་འགྲོ་བར་བྱེད་རྒྱུ་དང་། ཇུས་འགོད་ཀྱི་ཆུ་ཚད་དང་ལས་གྲྭའི་སྤུས་ཚད་མཐོ་རུ་གཏོང་རྒྱུ། གྲོང་ཁྱེར་གྱི་ས་ངོས་ས་འོག་གི་འཛུགས་སྐྲུན་གཅིག་གྱུར་འཆར་འགོད་བྱས་ནས། ད་དུང་གྲོང་ཁྱེར་གྱི་ས་འོག་ཕྱོགས་བསྡུས་སྦུག་ལམ་སྤྱི་ལེ་2000ཡན་འཛུགས་སྐྲུན་བྱེད་འགོ་བརྩམ་རྒྱུ་དང་། གྲོང་ཁུལ་གྱི་ཞོད་སྐྱོན་འབྱུང་སླའི་ཁུལ་གཙོ་བོ་སེལ་བའི་ལོ་གསུམ་གྱི་ལས་སྒོ་བརྩམས་ནས། འགྱིག་བལ་བཞིན་གྱི་གྲོང་ཁྱེར་འཛུགས་སྐྲུན་ཐུབ་པར་བྱས་ཏེ། གྲོང་ཁྱེར་གྱི་ཕྱི་ནང་གཉིས་ཀ“ངོ་སོ”ཐོན་པར་བྱེད་རྒྱུ།
（བཞི） གསར་གཏོད་ལ་བརྟེན་ནས་དངོས་གཞིའི་དཔལ་འབྱོར་རིགས་སྒྱུར་རིམ་འཕར་གྱི་སྣེ་ཁྲིད་བྱེད་རྒྱུ། དངོས་གཞིའི་དཔལ་འབྱོར་ནི་ནམ་ཡིན་ཡང་རང་རྒྱལ་འཕེལ་རྒྱས་གཏོང་བའི་གཞི་རྩ་ཡིན་པས། འཕྲལ་དུ་སྒྲུབ་དགོས་པའི་ལས་ཀ་ནི་གང་མྱུར་རིགས་སྒྱུར་རིམ་སྤོར་བྱེད་རྒྱུ་རེད། གསར་གཏོད་སྐུལ་སྤེལ་གྱི་འཕེལ་རྒྱས་འཐབ་ཇུས་ལག་བསྟར་གཏིང་ཟབ་དང་། དངོས་གཞིའི་དཔལ་འབྱོར་གྲུབ་ཚུལ་ལེགས་འགྱུར་ཡོང་བར་བྱས་ཏེ། སྤུས་ཀ་དང་། ལས་ཕྱོད། འགྲན་ནུས་བཅས་རྒྱུན་མ་ཆད་པར་ཆེ་རུ་གཏོང་རྒྱུ།
ཚན་རྩལ་གསར་གཏོད་ཀྱི་ནུས་པ་ཇེ་ཆེར་གཏོང་རྒྱུ། རྨང་གཞིའི་ཞིབ་འཇུག་དང་ཐོག་མའི་གསར་གཏོད་རང་བཞིན་གྱི་ཞིབ་འཇུག་ལ་དུས་ཡུན་རིང་པོར་བརྟན་པོའི་ངང་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱེད་པའི་ལམ་སྲོལ་འཐུས་ཚང་དུ་བཏང་སྟེ། རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ཚན་རྩལ་རྨང་གཞིའི་སྒྲིག་བཀོད་དང་ལག་རྩལ་གསར་གཏོད་ལྟེ་གནས་གལ་ཆེན་འཛུགས་སྐྲུན་བྱེད་རྒྱུ་དང་། ཚན་རྩལ་ཐོན་ཁུངས་སྒོ་འབྱེད་མཉམ་སྤྱོད་ཀྱི་ལས་སྟེགས་བསྐྲུན་རྒྱུ། ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་གསར་གཏོད་སྒྱུར་བཅོས་ཀྱི་ཚོད་ལྟར་སྐུལ་འདེད་གཏོང་རྒྱུ། ཚན་རྩལ་གདེང་འཇོག་གི་ལམ་ལུགས་ལ་སྒྱུར་བཅོས་བྱེད་རྒྱུ། སློབ་ཆེན་དང་ཚན་རིག་ཞིབ་འཇུག་ཁང་གི་རང་བདག་དབང་ཆ་དོན་འཁྱོལ་ཏན་ཏིག་དང་། རྐང་དབང་གི་དུས་དབང་དང་ཡོང་སྒོ་བགོ་བ་སོགས་ལ་སྐུལ་ལྕག་གཏོང་བའི་སྲིད་ཇུས་དོན་འཁྱོལ། ཚན་རིག་ཞིབ་འཇུག་གི་གྲོན་དངུལ་དང་རྣམ་གྲངས་དོ་དམ་ལམ་ལུགས་སྒྱུར་བཅོས་དོན་འཁྱོལ་བཅས་བྱས་ཏེ་ཚན་ཞིབ་མི་སྣ་དོན་དག་རྩག་རྩིག་ལ་གཡེང་བ་དང་སེམས་ངལ་བྱེད་དུ་འཇུག་རྒྱུ་མིན། ཤེས་བྱའི་ཐོན་དངོས་བདག་དབང་ཕྱོགས་བསྡུས་ཀྱིས་དོ་དམ་བྱེད་པའི་སྒྱུར་བཅོས་ཚོད་ལྟ་བྱས་ཏེ། ཤེས་བྱའི་ཐོན་དངོས་བདག་དབང་གསར་གཏོད་དང་། སྲུང་སྐྱོང་། བེད་སྤྱོད་བཅས་བྱེད་པའི་མ་ལག་འཐུས་སྒོ་ཚང་དུ་གཏོང་རྒྱུ། ཤེས་ལྡན་མི་སྣ་འཕེལ་རྒྱས་གཏོང་བའི་སྒྲིག་སྲོལ་སྒྱུར་བཅོས་ཟབ་སྤེལ་དང་། ཤེས་ལྡན་མི་སྣ་ནང་འདྲེན་བྱེད་པའི་སྲིད་ཇུས་སྔར་ལས་ཕན་ནུས་ལྡན་པ་ལག་བསྟར་བྱས་ཏེ། གནམ་འོག་གི་འཇོན་མི་གཅིག་ཏུ་སྡེབ་སྟེ་ཚན་རྩལ་ཞིབ་འཇུག་མི་སྣའི་ཧུར་སེམས་འདོན་སྤེལ་གང་ཐུབ་བྱས་ན། གསར་གཏོད་ཀྱི་བྱ་གཞག་ཆེན་མོ་འགྲུབ་ཐུབ་ངེས་རེད།
【1】
【2】
【3】
【4】
【5】
